بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در به‌کارگیری اقدامات خاک‌ورزی حفاظتی؛ مطالعة موردی: کشاورزان دهستان شباب، استان ایلام

Abstract

تصمیم برای به‌کارگیری عملیات حفاظتی آب‌وخاک از سوی کشاورزان یک فرایند تصمیم‌گیری چندمرحله‌ای بوده که به عوامل و شرایط مختلفی مرتبط است. هدف از مطالعة حاضر که از نوع توصیفی ـ تحلیلی است، بررسی و سنجش عوامل مؤثر رفتاری کشاورزان در به‌کارگیری اقدامات خاک‌ورزی حفاظتی در دهستان شباب است. جامعة آماری انتخابی این مطالعه شامل همةکشاورزان ساکن در دهستان شباب بوده که در سال زراعی 91-1390 اقدام به کشت گندم کرده‌اند و از این میان، 187 نفر با استفاده از رابطة کوکران و از طریق روش نمونه‌گیری تصادفی به‌عنوان نمونة‌ هدف انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات میدانی در این مطالعه، پرسش‌نامه بود که روایی و پایایی آن، با استفاده از آزمون مقدماتی و از طریق 30 پرسش‌نامه تأیید شد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که می‌توان گندم‌کاران را بنا بر نمرة رفتاری‌شان به چهار دستة کشاورزان سنتی (18/39 درصد)، نسبتاً سنتی (98/26 درصد)، تغییرپذیر (54/20 درصد) و کشاورزان صلاحیت‌دار (3/13 درصد) طبقه‌بندی کرد. همچنین نتایج تحلیل تشخیصی گویای آن است که متغیرهای سن کشاورزان، میزان مالکیت کل زمین‌ها، درصد درآمد خانوار از بخش کشاورزی و روحیة نوپذیری در مقایسه با دیگر متغیرها، بهتر قادر به پیش‌بینی طبقة رفتاری کشاورزان است.