رویکردهای سرگرمی محور به ترویج و معرفی کتاب: مطالعه موردی برنامه کتاب‌باز

Abstract

هدف: انجام این پژوهش با هدف تحلیل برنامه کتاب‌باز به ‌عنوان یکی از اولین برنامه­های روتین تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در زمینه کتاب و کتابخوانی است. دلیل انتخاب این برنامه توجه به سرگرمی و نشاط در معرفی و ترویج کتاب و کتابخوانی بوده است. روش: جامعه آماری پژوهش کلیه برنامه­های پخش‌شده در فصل اول کتاب­باز است که از طریق وب‌سایت شبکه نسیم گردآوری شده است. روش انجام پژوهش تحلیل محتوای کیفی و ابزار گردآوری داده­ها سیاهه‌وارسی محقق ساخته است. نتایج: استفاده از رویکردهای نشاط‌آور و سرگرم­کننده می‌تواند در ترویج کتابخوانی مؤثر باشد. استفاده از افراد شناخته‌شده و بیان تجربه­های آنان درباره کتابخوانی و معرفی کتاب‌های تأثیرگذار توسط آن‌ها می­تواند افراد را به کتابخوانی دعوت نماید. تحلیل محتوای 128 برنامه نشان دادکه خانواده در دوران کودکی نقش مؤثر در عادت به خواندن داشته و قصه­گویی در دوران پیش از دبستان در تقویت قدرت شنیداری و افزایش تخیل نقش مهمی را ایفا نموده است. شعر، ادبیات و تاریخ به ترتیب اولویت­های خواندن مهمانان را تشکیل داده و آثار نویسندگان کلاسیک ایرانی همچون مولوی، حافظ، سعدی مورد توجه بسیاری از مهمانان بوده است. در ادبیات آثار مارکز و کتاب صدسال تنهایی وی بیشترین تأثیر را بر مهمانان گذاشته و توسط آن‌ها معرفی‌شده است. نهادهای مختلف فرهنگی که درزمینه کتاب فعالیت می­کنند همچون کتابخانه­های عمومی که با همه افراد جامعه سروکار دارند می­توانند جهت جذب مخاطب از این‌گونه فعالیت‌ها در کتابخانه­های خود استفاده نمایند تا کتابخانه از محیط کسل‌کننده که باعث دوری برخی از افراد می‌گردد به محیطی شاد و جذاب تبدیل گردد همچنین کتابخانه­ها می‌توانند با چنین برنامه­هایی همکاری کرده و باعث شناخت بیشتر مردم از خدمات و امکانات این مراکزگردند. عدم معرفی آثار برگزیده نویسندگان مطرح معاصر ایرانی و همچنین معرفی نکردن مراکز مهم مرتبط با کتاب از جمله کتابخانه و عدم مصاحبه با کتابداران می­تواند از ضعف­های عمده این برنامه باشد.