 کارکرد عناصر بلاغی در مطایبات بهارستان جامی

Abstract

مطایبات ادبی یکی از جلوه­های طنز در ادبیات کلاسیک است که به جهت فضای حاکم بر جامعه زمانه خود و مسدود شدن زمینه خلق طنزهای اجتماعی در کنار ژانر طنز به میدان ادبیات انتقادی پا نهاده و جایگاه ویژه­ای برای خود به دست آورده است. اگر بپذیریم که خلق یک طنز مستلزم برخورداری از ویژگی­های صوری و محتوایی در یک متن می­باشد، پس ناگزیر می­توان این ویژگی­ها را بر مطایبات نیز تعمیم داد. بررسی ساختار صوری مطایبات از منظر کاربرد آرایه­های کلامی معیار سنجشی علمی را به دست می­دهد که می­توان از طریق آن به قوت و ضعف مطایبات و توانایی یا عدم توانایی نویسنده برای خلق یک متن طنزآمیز پی برد. در این پژوهش با تأکید بر نقش مؤثّر آرایه­های بلاغی در روند شکل­گیری یک متن ادبی با رگه­های طنزآمیز به بررسی مطایبات جامی پرداختیم و این مطایبات از دیدگاه به­کارگیری ابزارهای بیانی و صنایع بدیعی و ارائه­های ادبی تحلیل شده است.