بررسی جنبه‌های موسیقایی رمان‌کلیدر‌(محمود‌ دولت‌آبادی)

Abstract

محمود دولت آبادی از نویسندگان شاخص ادبیات معاصر ایران است و شاهکار او،‌ رمان کلیدر در ادبیات داستانی از جایگاهی ویژه و ممتاز برخوردار است.‌ خلق زبان تازه، بیان شاعرانه در توصیف ماجرایی تاریخی و تلفیق ادبیات و تاریخ به بهترین شکل، احیای سنتهای ادبی کلاسیک و بهره گیری از گنجینه‌ی عظیم ادبیات سنتی با هدف احیای زبان فارسی به عنوان یک هویت ملی، از جمله مواردی است که این رمان را در میان آثار هم نوع خود و درمیان رمان های دیگر نویسندگان معاصر، برجستگی و صلابتی خاص بخشیده است. بررسی‌های زیادی پیرامون زبان دولت آبادی، ساختار شناسی و بررسی عناصر داستانی و همچنین عناصر خیالی در این‌ رمان انجام گرفته است؛ اما حتی در همین مورد اخیر نیز به ابعاد شاعرانه به صورت‌ همه‌جانبه و گسترده پرداخته نشده است. در این مجال کوتاه بر آنیم تا از منظر موسیقی و کاربرد‌های آن در زبان شعر به بررسی یکی از جنبه‌های شاعرانه در این‌ رمان بپردازیم. به این منظور عناصر موسیقایی از متن کلیدر- (مجلدات1-10)- استخراج و تحت عناوین مختلف تقسیم بندی گردیده است. سپس در پیکره‌ی اصلی مقاله این عناوین به همراه نمونه‌ها به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. طبق نتایج به دست آمده از این پژوهش، انواع تکرار‌ها، هنجارگریزی‌های نحوی، سجع پردازی و استفاده از اوزان عروضی از جمله موارد موسیقی سازدر متن کلیدر هستند‌که نثر این رمان را به نثری شاعرانه، البته با ویژگی هایی بدیع و ابتکاری، مبدل ساخته اند.