بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های بذری بادام با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی

Abstract

به ‌منظور گروه‌بندی و مقایسه 100 ژنوتیپ بذری بادام در منطقه ملایر، 65 صفت کمی و کیفی مختلف مربوط به صفات رویشی درخت و خشک میوه و مغز، براساس توصیفگر جهانی بادام اندازه‌گیری شد.بر اساس نتایج، برخی از صفات مثل عادت رشدی درخت، تزئینات روی پوسته هسته، دوام لایۀ بیرونی پوسته هسته، بازشدن پوسته­هسته، وجود لبه اضافی میوه خشک، زمان خزان برگ­ها در پاییز، درصد میوه­های دوقلو، میزان فسفر برگ و طعم مغز دارای ضریب تغییرات بالایی بودند. بین برخی از صفات اندازه‌گیری شده رویشی، خشک میوه و مغز همبستگی مثبت یا منفی معنی‌دار وجود داشت. همبستگی مثبت معنی‏ دار بین نسبت طول به عرض مغز و شکل میوه خشک (60/0=r) و ضخامت پوسته هسته و نرمی و سختی پوسته هسته (65/0=r) وجود داشت. تجزیه کلاستر در فاصله 15 اقلیدسی ژنوتیپ‏ها را به دو گروه اصلی تقسیم‏بندی کرد که از عوامل مهم تفکیک ژنوتیپ‏ها از یکدیگر در این فاصله صفاتی مثل ضخامت پوسته هسته، دوام لایۀ بیرونی پوسته هسته، نرمی و سختی پوسته هسته بودند. با کاهش فاصله از 15 به 5 اقلیدسی ژنوتیپ‏ها به شش گروه اصلی تقسیم شدند. از عوامل مهم تفکیک، صفاتی نظیر زمان رسیدن میوه، شکل میوه خشک، ضخامت پوسته هسته، نرمی و سختی پوسته هسته و درصد مغز‏های دوقلو بودند. تجزیه به عامل‌ها صفات مورد ارزیابی را به 11 عامل اصلی کاهش داد که در مجموع 17/61 درصد از واریانس کل را توجیه نمودند. صفات مربوط به خشک میوه و مغز بیشترین تأثیر را در تفکیک ارقام و ژنوتیپ­ ها داشتند. با توجه به نتایج، تنوع ژنتیکی بالایی در ژنوتیپ­ های بادام مورد مطالعه وجود داشت که می تواند در برنامه های به نژادی بادام مورد استفاده قرار گیرد.