ارزیابی سازگاری برخی ژنوتیپ‌ها و ارقام زیتون در شرایط اقلیمی طارم با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

Abstract

این تحقیق به‌منظور مطالعه‌ اثر متقابل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ژنوتیپ × محیط و تعیین سازگاری عملکرد در برخی ژنوتیپ‌های زیتون با استفاده از روش‌های چند متغیره‌ GGEBiplot و AMMI انجام شده است. برای انجام این تحقیق، نود و دو ژنوتیپ جمع‌آوری ‌شده از سراسر اقلیم ایران، به همراه 8 رقم مطرح داخلی و خارجی شامل: ارقام کرونیکی، کنسروالیا، مانزانیلا، آربیکن، زرد، روغنی، شنگه و تخم‌کبکی؛ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی (RCBD) طی شش سال از 1391 تا 1396 در شرایط اقلیم طارم بررسی شدند. پس از جمع‌آوری عملکرد هر درخت در هر سال، به منظور حذف نوسانات ژنتیکی ناشی از پدیده‌ی "سال‌آوری"، از شاخص "ضریب سال‌آوری" برای هر ژنوتیپ در دوره‌ی دوساله و استفاده از آن به عنوان متغیر‌کمکی ‌(کوواریت) و در نهایت‌ تصحیح میانگین‌های عملکرد استفاده شد. اگرچه در تجزیه مرکب داده‌ها، اثرات ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط در سطح یک درصد معنی‌دار شد ولی بالاترین توجیه واریانس توسط اثر متقابل ژنوتیپ و محیط انجام شد. رقم کرونیکی با در نظر گرفتن دو پارامتر عملکرد و پایداری، دارای حداکثر پایداری عملکرد بود، همچنین ژنوتیپ‌های ‘Bn7'، ‘Bn6'و ‘No10' در شرایط نامساعد محیطی نیز عملکرد قابل قبولی داشتند.