نسبت مشروعیت و مشارکت سیاسی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

Abstract

چکیده نظریة حکومتی امام خمینی(ره) معادلة سه مفهومی (دین، ولایت، ملت) است. در این که سه مؤلفة فوق در دستگاه فکری و اجتهادی امام خمینی(ره) چگونه جمع می­شوند، از منظرهای مختلف قابل بحث است. در این نوشتار، تلاش شده تا از منظر مشروعیت سیاسی و مشارکت سیاسی موضوع فوق مورد تأمل قرار گیرد. سؤال اصلی تحقیق این است که از دیدگاه امام خمینی(ره)، چه نسبتی بین مشارکت سیاسی و مشروعیت سیاسی وجود دارد؟ فرضیة مقاله این است که در تفسیر اجتهادی امام، جایگاه بحث مشروعیت، پیشینی بوده و در فلسفة سیاسی می­گنجد و ماهیتاً از سنخ حکومتی است. ولی مقام بحث مشارکت سیاسی، مقام پسینی و در قلمرو جامعه شناسی بوده و ماهیت آن از سنخ نظارتی است. بدین لحاظ، ماهیت حکومت از تضارب آن دو منتج شده و در مدل حکومتی «جمهوری اسلامی» به تعادل رسیده است که «جمهوری» ناظر به بُعد نظارتی و مشارکتی و «اسلامی» ناظر به بُعد حکومتی و مشروعیتی آن است. در نتیجه، به لحاظ روشی، نقطة تعادل و جوش آن دو معطوف به تفسیر اجتهادی ایشان است.