جستاری نو در اسطوره های شعر دفاع مقدّس (بررسی کارکرد اسطوره ها در تبیین هویّت ملّی)

Abstract

جنگ تحمیلی به­عنوان یکی از رخدادهای عظیم تاریخ معاصر ایران، حوزه­های متفاوت زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت­تأثیر قرار داد. ادبیّات - به‌ویژه شعر- نیز به­عنوان یکی از حوزه­های تفکّر و اندیشه ایرانی، تحوّلی عمیق را شاهد بود. شاعران ایرانی با آغاز جنگ تحمیلی، تلاش کردند با استفاده از اسطوره­های تاریخی ملّی و دینی و طرح شخصیّت­های حماسی در شعر خود، بر نقش هویّت­سازی آنها تأکید نمایند. استفاده از اسطوره­ها در سروده­های دفاع مقدّس، نشان می­دهد که ایرانیان هنوز هم پیوندهای فرهنگی خود را با عناصر هویّت­بخش تاریخ و فرهنگ کشورشان حفظ کرده­اند و از این نمادها و اسطوره­ها، در بازیابی هویّت خویش استفاده می­کنند. کارکرد اسطوره­ها در شعر جنگ، بیشتر نقش ایجاد انگیزه دارد و در این راه نیز از شیوه­های تحریک انگیزه و احساس استفاده می­شود. بنابراین، پژوهش حاضر با بررسی آثار شاعرانی چون قیصر امین­پور، حسین اسرافیلی، حمید سبزواری، محمّدعلی مردانی و نصرالله مردانی کارکردها و نقش اسطوره­ها را در تبیین هویّت، به­ویژه هویّت ملّی مورد بررسی قرار داده است تا بیان نماید قهرمانان اسطوره­ایِ رویدادهای حماسی، معمولاً ابَرمردانی نامجو هستند که برای کسب افتخار و حفظ کیان و استقلال ملّت خود می­کوشند و نبرد می‌کنند