واکاوی ویژگی‌های زبانی و محتوایی در شعر شاعران دفاع مقدس

Abstract

شناخت زبان یک شاعر، زمینۀ درک دقیق‌تر شعر او را فراهم می‌سازد؛ بنابراین به‌موازات توجه به محتوا و جنبه‌های ادبی، ضرورت دارد تا علل گوناگونی که منجر به تأثیرگذاری در یک بافت زبانی می‌شود، شناسایی شود. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از روش کتابخانه‌ای و به‌شیوۀ تحلیلی‌توصیفی به واکاوی ویژگی‌های زبان و محتوا در شعر برخی از معروف‌ترین شاعران دفاع مقدس بپردازیم. در سطح زبانی مواردی چون ترکیب‌سازی، آوردن اصطلاحات و تعابیر عرفانی، واژه‌ها و تصاویر مخصوص جنگ‌های مدرن، گسترده‌بودن دایرۀ واژگان، بلند و طولانی‌بودن سروده‌ها و... و در سطح محتوایی مفاهیم مذهبی و عشق وافر به ائمه، روی‌آوردن به نهضت عاشورا، انتظار فرج، نزدیک‌شدن به سبک هندی، نمادگرایی، پاسداشت و توصیف شهید و شهادت، خوداتهامی، مبارزه با ستم و ستمگران، مدح رهبری و... مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شعر دفاع مقدس ازنظر زبان و محتوا ویژگی‌های خاصی دارد که در دوران قبل از آن مشاهده نمی‌شود و شاعرانی چون نصرالله مردانی، علی معلم دامغانی، مشفق کاشانی، قیصر امین‌پور و دیگر شاعران مورد بررسی در این پژوهش، در شعر خود به این ویژگی‌ها توجه و علاقه نشان داده‌اند.