نقد و بررسی جلوه‌های آزادی در شعر حلمی سالم

Abstract

در دوره‌ی معاصر و از نیمه‌ی دوّم قرن بیستم، پس از دگرگونی‌های اجتماعی- سیاسی، شعر معاصر عرب دارای رسالتی خاص گردید و در جهت آگاهی‌ مردم و جامعه برای دستیابی به آزادی و عدالت اجتماعی به کار رفت. مصر به عنوان اوّلین سرزمینی که جریان نهضت در آن صورت گرفت، مهد شاعران و ادیبانی است که از این دگرگونی‌های تازه، متأثر گشته‌اند. از جمله شاعرانی که در این وادی هنرمندانه گام نهاده‌اند؛ حلمی سالم است. وی شاعری متعهّد است که نسبت به مشکلات جامعه و مردم احساس مسئولیّت کرده است و شعرش بازتاب افکار و عقاید انسان‌دوستانه‌ی اوست. این پژوهش با رهیافتی توصیفی- تحلیلی، به بررسی جلوه‌های آزادی در شعر حلمی سالم می‌پردازد که به دو صورت در شعر وی نمایان شده است: آزادی وطن و آزادی بیان که گستره‌ی آنها علاوه بر مصر، لبنان، فلسطین، عراق و ... را شامل می‌شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که اسلوب شاعر در این‌گونه اشعارش نمادگونه است؛ امّا گاهی در همین راستا، عنان سخن از کف داده و با زبانی بی‌پروا و آتشین، مستقیماً به مخالفت با ظالمان و شیطان‌‌صفتان پرداخته است. همچنین شاعر در مسئله‌ی آزادی بیان جنبه‌ی افراطی در پیش‌گرفته و از مدافعان تندروی آزادی شده است؛ تا جایی ‌که این جنبه برای وی بالاتر از همه چیز بوده و دغدغه‌ی اصلی او گشته است.