ساختار روایی دیدگاه و لحن در رمان همسایه‌ها بر اساس نظریۀ ژرار ژنت

Abstract

زاویة دید و لحن در رمان <em>همسایه‌ها </em>از احمد محمود رویکردی متنوّع دارد، اگر چه لحنِ غالب صمیمی و دوستانه است. ژرار ژنت روایت‏شناس مطرح ساختار‏گرا، طرح جامعی برای بررسی متون روایی پیشنهاد داده و سه وجه از سخنِ روایی؛ یعنی زمان، وجه (حالت) و لحن را در بررسی روایت مطرح کرده‌است. این جستار چگونگی شگردهای فراخوان دو عنصر دیدگاه و لحن را در رمان همسایه<em>‌ها</em> براساس نظریۀ ژرار ژنت با روشی تطبیقی- تحلیلی بررسی و رویکردهای روایی نویسنده را برای فراخوان دو عنصر دیدگاه و لحن تحلیل و تبیین کرده‌است، بنابراین، دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که عنصر دیدگاه در این رمان تحت تأثیر کانون‌های گوناگون روایت شکل گرفته‌است و کانون روایت در این رمان، ترکیبی از سه نوعِ بدون شعاع کانونی، شعاع کانونی درونی و شعاع کانونی بیرونی است. لحنِ روایت نیز در خدمت جهت‌گیری بیان راوی در برابر شخصیت‌های رمان و جهت‌گیری شخصیت‌ها در برابر هم است که نویسنده از این منظر، لحن‌های متفاوت، امّا متناسب با فضای رمان و موضع شخصیت‌ها آفریده‌است. هم‌چنین رمان<em> همسایه‌ها</em> از منظر لحن روایی در بُعد مکانی، روایتی درون‌داستانی است و هر سه نوع روایت پسازمانی، پیشازمانی و هم‌زمانی را در بُعد زمانی دارد.<br /> <strong> </strong>