بررسی کمّی ابزارهای انسجام در متن عربی و ترجمۀ فارسی پنج مقامه از مقامات حریری براساس نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مند
چکیده
در این مقاله برپایة نظریۀ نقش‌گرای نظام‌مندِ هلیدی، میزان حضور ابزار انسجام در یک‌دهم از مقامات پنجاه‌گانۀ حریری به‌شکل تطبیق متن اصلی با ترجمۀ آنها بررسی می‌شود. در دستور نقش‌گرای هلیدی، زبان اصلی‌ترین وسیلۀ انتقال فرهنگی است و هر عنصری از آن برپایة نقش معین در نظام کلی زبان معرفی می‌شود. در این نظام، ابزار مختلفی برای نشان‌دادن انسجام در متن به کار می‌رود. جامعۀ آماری این پژوهش پنج مقامه از مقامات پنجاه‌گانۀ حریری است؛ مقامه‌هایی مانند دیناریّه، برقعیدیّه، مرویّه، شیرازیّه و تنیسیّه که هم ازنظر محتوا (توجیه فقر و گدایی) بیانگر کلیت مقامات است و هم ازنظر لفظ و متن، انسجام کامل‌تری دارد. با بررسی متن و ترجمة آن برپایة این الگو، این نتایج به دست آمد: نخست آنکه در متن اصلی و ترجمه، میزان انسجام ازنظر کمّی در ابزارهایی مانند حذف، ترادف، هم‌آیی و شمول معنایی هماهنگ نیست و این به‌سبب رویکرد دوگانۀ مترجم (ترجمۀ آزاد و ترجمۀ لفظ‌به‌لفظ) و نیز اختلاف در حوزۀ معناییِ واژه و ساختار دستوریِ زبان اصلی و ترجمه است. دیگر آنکه حریری به لفظ بسیار توجه دارد و به دیگر رفتارهای نویسندگی بی‌توجه است و همین در ابتدا متن را اندکی نابسامان و بی‌هدف جلوه می‌دهد؛ اما این کتاب دربردارندة ویژگی‌های سه‌گانۀ آموزش زبانی و بیان روایی و روشنگری اجتماعی، همراه با عوامل انسجامی است؛ همچنین ترجمۀ فارسی ِآن از ظرفیت لازم برای نمایش میزان حضور ابزار انسجام برخوردار است؛ به‌ویژه ترجمۀ بررسی‌شده که آمیخته‌ای از هر دو نوع ترجمه است.
کلید واژگان
نقش‌گرای نظاممندابزار انسجام
مقامات حریری
دیناریّه
برقعیدیّه
مرویّه
شیرازیّه
تنیسیّه
نقد و نظریه های ادبی در متون ادب فارسی
شماره نشریه
2تاریخ نشر
2019-06-221398-04-01
ناشر
معاونت پژوهش وفناوری دانشگاه اصفهانUniversity of Isfahan
سازمان پدید آورنده
دانشجوی دکتری، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایراناستاد، گروه زبانشناسی، دانشگاه بوعلی، همدان، ایران
استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، همدان، ایران
شاپا
2008-54862476-3268
