نامه باستان در بوته نقد (نقد چند بیت از نامه باستان)

Abstract

نامة باستان، کامل­ترین شرح شاهنامة فردوسی است که میر جلال­الدین کزّازی کوشیده است، ضمن پرداختن به مسائلی مانند واژه­شناسی، ریشه­شناسی، اسطوره­شناسی، سبک­شناسی و زیبایی­شناسی، معنای بیت­های مبهم را نیز بازنماید. از دیگرسو، این اثر یک متن ویراسته نیز هست؛ به این ترتیب که کزازی کوشیده است، بر پایة برنوشت­های خالقی مطلق، مسکو، ژول­مول، کلالة خاور، دبیر سیاقی و جوینی، به تصحیحی قیاسی دست یازد و بیتها را هرچه فردوسی­وارتر برگزیند. البته گاه هم پیش آمده که کزّازی، همة برنوشت­های یادشده را کنار گذاشته و خود بنا بر توجیهاتی، واژه­ای را به متن افزوده­ است. از آنجا که این اثر در دوره­های کارشناسی ارشد و حتی دکتری برخی از دانشگاه­ها تدریس می­شود و یا به عنوان منبعی کمکی، دستمایة دانشجویان تحصیلات تکمیلی قرار می­گیرد، نگارندگان برآنند تا در این جستار، برخی از کاستی­های این اثر سترگ را بازنمایند و گره از فروبستگی­های برخی از بیت­های مبهم بازگشایند تا برای شاهنامه­پژوهان بیشتر قابل استفاده باشد.