جایگاه روش تجربی در متدولوژی اخلاق پزشکی

Abstract

روش استخراج احکام و پاسخ به مسائل یک علم، بر عهده متدولوژی آن علم است. به منظور تبیین متدولوژی اخلاق پزشکی در دانشگاه‌های اروپا و آمریکا، روش‌های مختلفی ارائه شده که یکی از آنها روش تجربی است. حال این سؤال قابل طرح است که «آیا از این روش می‌توان در متدولوژی اخلاق پزشکی در اسلام استفاده کرد؟» تبیین این روش و جایگاه آن در استخراج و استنباط احکام و قوانین مطرح در اخلاق پزشکی از منظر اسلام در این مقاله مورد واکاوی و تحقیق قرار گرفته است. این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای، توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفته است. پس از تبیین روش تجربی و جایگاه آن در استخراج قوانین و احکام پزشکی، سعی بر آن است که نقش آن در متدولوژی اخلاق پزشکی روشن گردد. یافته‌های این مطالعه نشان داد که روش تحقیق در علوم تجربی مبتنی بر ارکانی چون مشاهده، طبقه‌بندی امور یا حوادث مورد بحث، فرضیه، تجربه و استقراست. استفاده از این روش، گرچه در جای خود مفید و برآورنده برخی از نیازهای انسانها بوده است، اما در حیطه اخلاق پزشکی - که عهده‌دار تبیین بایدها و نبایدهای مرتبط با حوزه پزشکی است - نمی‌تواند تأمین کننده آرمان‌های آن باشد. اگر یافته‌های این روش را بتوان با دلیل عقلی به اثبات رساند، در متدولوژی اخلاق پزشکی اسلامی نقشی خواهد داشت. از یافته‌های این مطالعه نتیجه می شود که متدولوژی اخلاق پزشکی در اسلام مبتنی بر منابع حجیت- کتاب، سنت، عقل و اجماع - است لذا صرفاً آن قسم از یافته‌های روش تجربی که به مدد عقل اثبات گردد، در این متدولوژی قابل استفاده خواهد بود. از روش تجربی می‌توان برای تنقیح موضوعات احکام در اخلاق پزشکی بهره جست.