الگوی برنامه ریزی توسعه کشت زعفران با تأکید بر مدیریت منابع آبی

Abstract

پایین بودن بازدهی آب مصرفی در بخش کشاورزی اتخاذ استراتژی‌های بهینه‌سازی الگوی کشت و لذا مصرف آب را، به‌خصوص در مناطق کم‌آبی همچون کشور ایران ضروری کرده است. زعفران می‌تواند محصولی مناسب ازنظر صرفه‌جویی در مصرف آب باشد. هدف از اجرای این مطالعه بررسی تأثیر توسعه کشت زعفران بر تخصیص منابع آب و افزایش درآمد کشاورزان از طریق به‌کارگیری الگویی مبتنی بر رهیافتی توسعه‌یافته از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت است که در آن امکان اعمال توسعه کشت در آینده، به همراه برآورد تخصیص آب از طریق یک تابع تولید مبتنی بر مقدار آب آبیاری، وجود دارد. نمونه‌ موردبررسی را 200 نفر از بهره برداران زعفران در شهرستان‌های تربت‌حیدریه و زاوه دراستان خراسان رضوی در سال 94-1393 تشکیل می‌دهد. اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار GAMS مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج سناریوهای افزایش در سطح زیر کشت زعفران، پیامدهای مثبت این سیاست را افزایش سود خالص و کاهش مصرف آب در سطح هر سه گروه مزارع کوچک، متوسط و بزرگ ارزیابی می کند که بیانگر تأثیر اجرای آن بر حفظ و پایداری منابع آب منطقه است. نتایج سناریوی افزایش منابع آب در دسترس که به بهره‌برداران امکان می‌داد بخشی از زمین‌های بالقوه خود را به کشت زعفران اختصاص دهند، نتایج یکنواختی برای گروه‌های مختلف مزارع نشان نمی‌دهد. به‌طوری‌که افزایش در سطح زیر کشت زعفران در مزارع کوچک به میزان 43/38 هکتار، در مزارع متوسط 11/52 هکتار و در مزارع گروه سوم 3/47 هکتار برآورد شده است.