مطالعه امکان تولید آفلاتوکسین B1 در زعفران و محصولات حاصل از آن

Abstract

زعفران از با ارزش‌ترین محصولات دارویی استان‌های خراسان­رضوی و جنوبی است که در تمام مراحل برداشت، انتقال و انبارداری ممکن است به گونه‌های مختلف قارچ <em>Aspergillus</em> آلوده گردد. یکی از توکسین­های ناشی از این آلودگی، آفلاتوکسینB1 است. این پژوهش با هدف بررسی تولید این توکسین توسط قارچ <em>Aspergillus flavus</em> در مراحل مختلف برداشت، انتقال و انبارداری زعفران صورت گرفت. بافت‌های خشک و مرطوب زعفران و بافت‌های برنج آغشته شده به عصاره زعفران، با <em>A. flavus</em>تلقیح گردیده و تولید آفلاتوکسین در آن‌ها به روش کروماتوگرافی TLC بررسی گردید. قارچ آسپرژیلوس توانست در شرایط مختلف این پژوهش، تمام بافت‌های تلقیح شده را آلوده نماید. مقادیر مختلف آفلاتوکسینB1 در تیمارهای مختلف به‌ استثنای زعفران‌های نگه‌داری شده در شرایط خشک (شاهد)، تولید گردید. در بافت‌های برنج آغشته به عصاره زعفران نیز آفلاتوکسین B1تولید گردید ولی میزان آن نسبت به تیمار برنج بدون زعفران، کمتر بود. بر اساس نتایج این پژوهش، بافت‌های زعفران به‌سرعت در شرایط گرم و مرطوب به گونه‌های مختلف آسپرژیلوس آلوده می‌گردند. زعفران خشک و مرطوب تلقیح شده با قارچ آسپرژیلوس، پس از مدتی حاوی مقدار زیادی آفلاتوکسین بود. میزان آفلاتوکسین تولیدی در بافت‌های زعفران، ارتباط مستقیم با رطوبت محیط و بافت داشت. با افزایش رطوبت، آلودگی بافت به قارچ بیشتر و تولید توکسین نیز افزایش یافت. آغشته کردن موادغذایی به زعفران هرچند میزان تولید آفلاتوکسین B1 را کاهش داد ولی تولید آن را متوقف نکرد. نتایج این پژوهش نشان داد که بسته‌بندی زعفران قبل از خشک شدن کامل بافت یا نگه‌داری آن‌ها در شرایط رطوبت بالا، خطر آلودگی به قارچ <em>A. flavus</em> و تولید آفلاتوکسین در آن‌ها را افزایش می‌دهد.