سنجش نگرش کشاورزان نسبت به کشاورزی پایدار و تأثیر آن بر بهره‌وری کل عوامل تولید؛ مطالعه موردی کشت‌بوم‌های زعفران شهرستان گناباد

Abstract

افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی امری ضروری است و با روند رو به رشد جمعیت، نیاز به ابداع سیستم‌های با بهره‌وری بالا پررنگ‌تر می‌شود، اما فعالیت‌های زراعی همواره با آثار زیست محیطی همراه بوده است. بنابراین دو مقوله بهره‌وری و پایداری کشاورزی باید به صورت همزمان مورد توجه قرار گیرند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر بهره‌وری عوامل تولید در مزارع زعفران شهرستان گناباد با تاکید بر نقش نگرش نسبت به کشاورزی پایدار صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه شامل تمام زعفران­کاران شهرستان گناباد بود. برای دستیابی به اهداف تحقیق 110 پرسشنامه بر اساس روش نمونه‌گیری تصادفی ساده تکمیل و پس از محاسبه بهره‌وری کل عوامل تولید با استفاده از شاخص ترنکوئیست-تیل، از الگوی لاجیت ترتیبی برای شناسایی عوامل اثرگذار بر بهره‌وری استفاده شد. نتایج گویای آن است که متغیرهای نگرش نسبت به کشاورزی پایدار و درآمد اثر مثبت و معنی‌داری بر احتمال دستیابی کشاورزان به سطوح بالاتر بهره‌وری دارند. در حالی که متغیر شرکت در کلاس‌های آموزشی این احتمال را به صورت معنی‌داری کاهش می‌دهد. متغیرهای سطح زیر کشت، شغل اصلی و بیمه کشاورزی نیز اثر معنی‌داری بر احتمال دستیابی به سطوح مختلف بهره‌وری ندارند. اتخاذ سیاست‌هایی در راستای بهبود نگرش زعفران‌کاران نسبت به فعالیت‌های کشاورزی پایدار و آگاهی دادن به آن‌ها درباره آثار جانبی کشت ناپایدار، حمایت مالی از کشاورزان برای تامین نهاده‌های کشاورزی مورد نیاز، تجدید نظر اساسی در محتوای کلاس‌های آموزشی و ترویجی و اصلاح ساختار نظام بیمه محصولات کشاورزی از راهکارهای موثر در راستای بهبود بهره‌وری مزارع زعفران است.