تحلیل کیفی واسطه‌گری در بازار مسکن شهر مشهد: رویکردی جامعه‌شناختی به پدیده‌ای اقتصادی

Abstract

این پژوهش به واکاوی تجربه‌ی زیسته و شناخت ادراک عاملان بازار مسکن از واسطه‌گری بنگاه‎داران در این بازار می‌پردازد. پژوهش حاضر از نظر هدف پژوهش اکتشافی، از لحاظ فرایند اجرای پژوهش کیفی و از نظر نتایج پژوهش، کاربردی و از جهت معیار زمان، مطالعه‌ای مقطعی (1396-1395) است. از تحلیل نظام‌مند مصاحبه‌ی عمیق با 19 نفر از فعالان حوزه‌ی بازار مسکن در مشهد به روش نظریه‌ی زمینه‌ای با رویکرد اشتراوس و کوربین، ابتدا 167 مقوله‌ی فرعی، پس از چند مرحله کدگذاری، 19 مقوله‌ی محوری و درنهایت براساس کدگذاری گزینشی پدیده‌ی مرکزی «مشاور املاک به مثابه‌ی واسطه‌ی اقناع‎گر» به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد پدیده‌ی مرکزی شناسایی شده تحت تأثیر مجموعه‎ای از شرایط زمینه‌ای شامل «تخصص‌زدایی از حرفه‌ی بنگاه‎داری» و «رونق‎یابی واسطه‎گری‎ها در حیات کلان­شهری»، شرایط مداخله‎ای متشکل از «فقدان نظارت کافی توسط متولیان»، «تجربه­ی زیسته‌ی بنگاه‎دار» و «فقدان شفافیت در اطلاعات بازار مسکن» و شرایط علّی شامل «فقدان سرمایه در نزد بنگاه‎دار»، «وابستگی اطلاعاتی کنشگران بازار مسکن به بنگاه‎دار»، «جایگاه تثبیت شده قانونی» و «دلال مسلکی» بوده ‎است. بر پایه‌ی بخش دیگری از نتایج، عاملان اجتماعی مورد نظر (بنگاه‎داران)، راهبردهایی همچون «اشباع اطلاعاتی»، «انتقال نقش»، «جانبداری منفعت­طلبانه»، «پنهان­کاری هدفمند» و «به‌کارگیری روش‎های خلاقانه» اخذ می‌کنند که منجر به پیامدهایی شامل «بازاندیشی معطوف به منفعت» و «تأثیرگذاری اغواگرایانه بر بازار مسکن» می‎شود.