ارزیابی عوامل مؤثر بر دلبستگی مکانی در محلات شهری با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای

Abstract

محلات از جمله عناصر سازنده‌ی شهری هستند که از دیرباز نقش بسزایی در پیوند دادن مردم با محیط زندگی‌شان و دلبستگی مکانی ایشان عهده‌دار بوده‌اند. با این وجود تحولات کالبدی، اجتماعی و اقتصادی عصر مدرن سبب گردیده تا پیوندهای مکانی ساکنان با محیط زندگی‌شان کمتر مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این تنوع رویکردها، تعاریف و اصطلاحات مورد استفاده در این حوزه از دانش بشری سبب گردیده تا هیچ توافقی پیرامون نام، تعریف یا رویکرد روش‌شناسانه‌ای که به بهترین وجه بتواند به این حوزه بپردازد وجود نداشته باشد. این سردرگمی مفهومی همچنان که بسیاری از محققان نیز اشاره داشته‌اند به طور جدی مانع پیشرفت در حوزه‌ی دلبستگی مکانی گردیده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف دستیابی به چارچوبی مفهومی از دلبستگی مکانی و عوامل مؤثر بر آن، ضمن مروری بر ادبیات دلبستگی مکانی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای به ارزیابی عوامل مؤثر بر دلبستگی مکانی در محلات شهری پرداخته است. نتایج مطالعات حاضر حکایت از آن دارد که از میان 28 زیرمعیار مورد بررسی، تنها تأثیر 21 زیرمعیار دارای تاثیر تایید گردیده بر دلبستگی مکانی می‌باشند که از میان آنها نیز طول مدت سکونت، پیوندهای اجتماعی و خاطره‌انگیزی به ترتیب با وزن نهایی 0.08، 0.061 و 0.051 در مقایسه با سایر زیرمعیارها از بیشترین اهمیت برخوردار می‌باشند. علاوه بر این بررسی مؤلفه‌های 6 گانه‌ی دموگرافیک، کالبدی- فضایی، عملکردی- رفتاری، تجربی زیبایی‌شناختی، تجربی ادراکی و زیست‌محیطی، بیانگر تأثیرگذاری تمام مؤلفه‌ها بر دلبستگی مکانی بوده که مؤید ساخت سه‌بعدی (شناختی، احساسی و رفتاری) دلبستگی مکانی است.