تحلیل اجتماعی نقش شهروندی محیط زیستی در مقابله با پیامدهای تغییر آب و هوا

Abstract

بسیاری از صاحبنظران معتقدند که راه حل مسائل و مشکلات زیست‌محیطی به رفتار و عملکرد شهروندان بستگی دارد. در این راستا، پدیده‌ی شهروندی محیط زیستی به دلیل اینکه افراد را در برابر مشکلات محیط‌زیستی (از جمله پیامدهای منفی تغییر آب و هوا ) متعهد بار می‌آورد، از اهمیت خاصی برخوردار است. استان مازندران یکی از مناطق مهم کشاورزی و گردشگری کشور است و فعالیت مناطق شهری آن نیز طی سال‌های اخیر، به شدت تحت تأثیر تغییرات آب و هوا قرار گرفته است. با توجه به اینکه برای کاهش اثرات منفی تغییر آب و هوا، داشتن شهروندان متعهد امری لازم و ضروری می باشد، تحقیق حاضر درصدد بررسی سطح تعهد شهروندی محیط‌زیستی و نقش آن در مقابله با مشکلات ناشی از تغییرات آب و هواست. جامعه‌ی آماری این تحقیق، ۳۲۰۷۴۱ نفر از ساکنان شهرستان قائمشهر(مازندران) هستند که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی ساده، تعداد ۳۵۰ نفر به عنوان نمونه‌ی آماری انتخاب شدند. اطلاعات لازم با استفاده از ابزار پرسشنامه ‌وری شد و اعتبار ظاهری و محتوایی پرسشنامه بر اساس نظر استادان مرتبط و پایایی آن بر اساس آلفای کرونباخ بیش از ۶۰ درصد مورد تأیید قرار گرفـت. یافته‌های تحقیق نشان داد که تعهد شهروندان به محیط زیست و مقابله با یکی از بحران‌های محیط زیستی یعنی تغییر آب و هوا متوسط رو به بالا است (میانگین= ۶۲/۳). میزان تعهد شهروندان نسبت به مقابله با پیامدهای منفی و زیان‌بار تغییر آب و هوا برحسب سن و تحصیلات متفاوت بود؛ به عبارت دیگر، با افزایش سن، وضعیت شهروندی محیط زیستی بهبود یافته اما با افزایش تحصیلات، تعهد به شهروندی محیط زیستی کاهش داشت. پیوند مکانی شهروندان نیز در سطح خیلی بالا (۲۵/۴ از ۵) گزارش شده بود و هم چنین، میانگین تأثیرگذاری چهارچوب پیام‌های محلی تغییر آب و هوا ، ۲۱/۴ بوده که نشان می‌دهد سطح این تأثیر بالا بود. در نهایت، نتایج تحلیل رگرسیون نیز تحقیق نشان داد که پیوند مکانی نسبت به چهارچوب محلی پیام‌های تغییر آب و هوا، بیشترین تأثیر را بر توسعه‌ی شهروندی محیط زیستی داشته است. در پایان مقاله و بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد شده است که با توجه به مشهود بودن پیامدهای تغییر آب و هوا و مشهود بودن، تأثیرات آن در استان مازندران، سیاست‌گذاران درصدد ایجاد تعهد در مردم در برابر سیاست‌های کاهش تغییر آب و هوا و تقویت شهروندی محیط زیستی باشند.