دانش سیاسی در منظومه فکری امام خمینی (ره)

Abstract

سیاست و دانش مربوط به آن، یکی از مسائل اصلی حوزه علوم انسانی محسوب می گردد که، ذهن بسیاری از نظریه پردازان و محیط های علمی را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل بررسی آثار اندیشمندان بزرگ می تواند به فهم و بومی سازی سیاست و دانش آن کمک شایان توجهی نماید. یکی از شخصیت هایی که اندیشه ها و دستگاه فکری وی می تواند در خصوص شناخت شناسی سیاست و روش های بومی سازی آن، کمک مثبتی به نظریه پردازان این حوزه نماید، امام خمینی (ره) است. از آنجایی که سیاست با توجه به نظر امام خمینی، در اسلام، از جایگاه رفیعی برخوردار است، این رویکرد در اندیشه های امام راحل تبلور پیدا کرده است و ایشان بر این مقوله در منظومه فکری خویش تاکیدات فراوانی دارد. البته نوع نگاه ایشان به سیاست و دانش منبعث از آن، بر خلاف دیدگاه های غربی، تک ساحتی و صرفاً مادی نیست بلکه برای سیاست ابعاد دنیوی و مادی، ترسیم می کند که قادر باشد که سعادت انسان ها در کلیه حیات آنهابه ارمغان بیاورد. ایشان ضمن اینکه سیاست را مایه سعادت و رستکاری انسان ها می دانند، برای دانش سیاست، اثرات زیادی را مترتب می سازد که از آن جمله می توان به رفع فساد در سطح جامعه، برپایی عدل و داد، مقابله با جورِ دستگاه های سیاسی، بسترسازی آزادی های شهروندی و غیره اشاره نمود. ایشان برای اینکه سیاست به منزل مقصود و هدف متعالی برسد، بر بومی سازی آن تاکید داشت و شاخص های آن را می توان در تقویت اسلام گرایی، نگرش توحیدی به اسلام و بهره گیری از منابع اسلامی مشاهده نمود. سیاست بومی در دستگاه فکری امام خمینی (ره) دارای ساختاری به شرح زیر است؛ تجمیع آرمان گرایی و واقع گرایی، ارتباط ایدئولوژی با مظاهر تمدن، منزلت مردم، جامعیت اسلام، رستگاری دو ساحتی (مادی و معنوی) و عدالت محوری. با این رویکرد، می توان از اجتهادی و استدلالی بودن، تکلیف گرایی، زمان و مکان مند بودن، ابزاری بودن دانش، غایت مندی و آخرت گرایی به مثابه مولفه های دانش سیاست بومی از دیدگاه امام خمینی (ره) اشاره نمود.