جایگاه خرافه‌گرایی و خرافه‌ستیزی در فکر سیاسی ایران (با تاکید بر عصر قاجار)

Abstract

خرافه گرایی و خرافه ستیزی را می توان یکی از موضوعات قابل توجه در تاریخ فکر سیاسی در ایران دانست. در واقع، جریانی که به گسترش خرافات دامن می زد یا وابسته به قدرت سیاسی بود و یا جریانی ضد عقلانی و انحرافی به شمار می آمد. آنان به جای توسل و تمسک به خرد و اندیشه و علم، برای حل مشکلات دست به دامان انواع خرافات می شدند. در این میان، نوعی خرافه گرایی پنهان نیز در میان برخی نخبگان سیاسی ایرانی به چشم می خورد که برآمده از فقر فرهنگی اجتماعی بوده است. <br /> در مقابل، روشنفکران خردگرا همواره در پی تاختن بر این جریان خرافه گرا بوده اند زیرا که آن را یکی از عوامل دخیل در انحطاط و فروپاشی جامعه و مشوب شدن آن با فکر سیاسی در ایران می دانستند و بر این باور بودند که اندیشه های خرافی بیخ نهال تدبیر و تعقل و توسعه را می فرساید و چیرگی اندیشه های اسطوره ای بر اندیشه عقلانی موجب شکل گیری اندیشه های خرد گریز و عوام گرایانه می شود. <br /> مقاله حاضر، تلاش دارد ضمن پرسشگری در مورد تاثیر خرافه بر فکر سیاسی در ایران با تاکید بر دوره قاجار، جایگاه این دو طرز تلقی را در تفکر سیاسی و اجتماعی ایران مورد مداقه قرار دهد.لذا در مبحث نخست، تاثیر خرافه گرایی بر فکر سیاسی سیاستمداران ایران دوره قاجارمورد مداقه قرار می گیرد و در مبحث دوم، تاثیر خرافه ستیزی بر فکر سیاسی ایران در دوره قاجار مورد امعان نظر واقع می شود.