ولایت فقیه در اندیشه سیاسی شیخ فضل‌الله نوری

Abstract

شیخ فضل الله نوری با درایت کامل، مشکلات پیش روی ملت ایران را خوب درک کرده بود و مسبب اصلی آن را نیز استبداد و ایادی استعمار می‌دانست به این علت دنبال مقید و مشروط کردن سلطنت خودکامه قاجاری بود لذا بعد از تصویب مشروطیت، شیخ فضل الله مهم ترین مسئله را در نظارت بر قانون اساسی مطرح کرد و مصر بود که تعدادی از مجتهدین طراز اول که توسط فقهاء و مراجع انتخاب می شوند بر مصوبات و قوانینی که در مجلس تصویب می شود نظارت کامل داشته باشند در این امر بر استقلال ناظرین شرع نیز تأکید داشت چون شیخ فضل الله نوری فهمی دقیق از حدود و اختیارت فقیه داشتند و در زمان غیبت حکومت و ولایت را از آن فقیه جامع الشرایط می دانستند و بر این امر قائل بودند که نواب عام امام زمان(عج) ولی امر حقیقی در جامعه اسلامی هستند گرچه در برخی زمان فقیه بسط ید نداشته و اجرای احکام نمیکند، فهم شیخ در شناخت مسائل و حوادث عصر مشروطه برگرفته از فهم عمیق و دقیق از آموزه‌های اسلامی و تطبیق آن بر زمان و عصر وی دارد این امر موجب تقابل شیخ با جریانات روشنفکری، استعمار و استبداد گردید؛ مقاله حاضر بر اساس مدارک تاریخی درصدد است جایگاه و کارویژه های ولایت فقیه را در جامعه اسلامی و تبع آن نظریه‌ای اصل نظارت بر مجلس توسط ناظرین شرع را مورد بررسی قرار دهد.