ارزیابی خصوصیات جوانه‌زنی و دماهای کاردینال گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgar)

Abstract

جوانه‌زنی فرآیند فیزیولوژیکی است که در استقرار مطلوب و عملکرد نهایی گیاه عامل مهم و تعیین کننده‌ای بشمار می‌رود. این فرآیند توسط عوامل محیطی متعددی مانند درجه حرارت، رطوبت و نور تحت تاثیر قرار می‌گیرد و در این میان درجه حرارت تاثیر مهمی بر خواب و جوانه‌زنی بذور دارد. به همین منظور جهت ارزیابی سطوح مختلف درجه حرارت بر شاخص‌های جوانه‌زنی گیاه دارویی رازیانه و تعیین دمای کاردینال (حداقل، بهینه و حداکثر) این گیاه، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هشت سطح دمایی (1، 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 40 درجه سانتی‌گراد) و چهار تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1390-1389 انجام شد. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که جوانه‌زنی این گیاه در دامنه‌ی وسیعی صورت نمی‌گیرد، به‌طوری که جوانه‌زنی این گیاه در گستره دمایی 30-15 درجه سانتی‌گراد صورت گرفته اما بالاترین درصد جوانه‌زنی مربوط به دمای 15 درجه سانتی‌گراد بوده است. سرعت جوانه‌زنی در دامنه 25-15 درجه سانتی‌گراد از لحاظ آماری مشابه و تنها در خارج از این محدوده کاهش معنی‌داری را نشان داد. متوسط زمان جوانه‌زنی تحت تاثیر تیمارهای درجه حرارت قرار گرفته و کوتاهترین زمان لازم برای جوانه‌زنی در دمای 25 درجه سانتی‌گراد مشاهده شد. بهترین مدل در ارتباط با دمای کاردینال این گیاه مدل پنج پارامتری بتا بود و با توجه به نتایج بدست آمده از این مدل، دمای مطلوب جوانه‌زنی در مورد رازیانه 19 درجه سانتی‌گراد، حداقل دمای مورد نیاز 10 درجه سانتی‌گراد و حداکثر 43 درجه سانتی‌گراد بدست آمد.