مروری برسمّیّت نانومواد و ایمنی در محیط کار و آزمایشگاه

Abstract

کاربردهای نوآورانه و تجاری روزافزون نانومواد، نگرانی‌ها را درمورد اثرات سمّی این مواد بر روی سلامتی انسان برانگیخته است. نانومواد را می‌توان به نانوذرات اکسیدی و فلزی، نانولوله‌های کربنی و نقاط کوانتومی تقسیم‌بندی کرد که در صنایع مختلف از قبیل انرژی، مواد غذایی، پوشاک، آرایشی و پزشکی کاربرد دارند. در این مطالعه، مروری بر آخرین تحقیقات انجام شده بر روی سمّیّت نانومواد، مکانیزم ایجاد سمّیّت و عوامل مؤثر بر میزان سمّت این نانومواد پرداخته می‌شود. مکانیزم ایجاد سمّیّت نانومواد را می‌توان به دو دسته مکانیزم گونه‌های فعال اکسیژن یا به صورت مخفف (ROS) و مکانیزم‌های غیر از گونه‌های فعال اکسیژن (Non-ROS) تقسیم‌بندی کرد که نوع و شدت مکانیزم به نوع نانوماده، اندازه ذرات، شکل و پایداری آن وابسته است به طوری که با کاهش اندازه ذرات سمّیّت نانومواد به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. در نانوذرات فلزی و اکسید فلزی، عموماً هر دو مکانیزم فعال است در حالی که در نانولوله‌های کربنی علاوه بر این مکانیزم‌ها، ناخالصی در نانولوله‌ها سبب سمّیّت خواهد شد. در نقاط کوانتومی، کادمیوم به عنوان عامل سمّیّت می‌تواند اثرات سمّی را تشدید کند. در نهایت، دستورالعمل‌های برای کاهش ریسک خطر مواجهه با نانومواد و ایمنی در محل کار و آزمایشگاه ارائه می‌شود.