اصول ایمنی زیستی در آزمایشگاه‌های ژنتیک مولکولی

Abstract

با توجه به پیشرفت‌های روزافزون در زمینه ژنتیک مولکولی و کاربردهای بی‌شمار آن در مباحث ژنتیکی و نیز ورود آن به سایر علوم زیستی، آزمایشگاه‌های ژنتیک مولکولی در دانشگاه‌ها و بسیاری از انستیتوهای تحقیقاتی، پزشکی و غیره راه‌اندازی و فعال شده است. علی‌رغم دستاوردهای بسیار با ارزش ناشی از پژوهش‌های انجام شده در این زمینه، کار در آزمایشگاه های ژنتیک می‌تواند بسیار حساس و پرخطر باشد. با توجه به خطرات ویژه آزمایشات ژنتیکی در بحث بعضی از مواد و تجهیزات، لزوم ارتقای ایمنی کار در این نوع آزمایشات ضروری به نظر می‌رسد. ایمنی زیستی (Biosafety) عبارت است از اتخاذ اصول و روش‌هایی که سبب حفاظت کارکنان، دانشجویان و محیط از آلوده شدن به عوامل خطرناک زیستی می‌شود. با اجرای مقررات و رعایت اصول ایمنی زیستی در هنگام کار با نمونه‌های آلوده به مواد زیستی بیماری‌زا مانند میکروب‌های بیماری‌زا، زهرا‌به‌های زیستی و هر نوع محصول و فرآورده انسانی، دامی و گیاهی واجد مواد خطرناک، صدمات و آسیب‌های وارده به انسان و محیط اطراف به شدت کاهش می‌یابد. اولین گام در این مسیر، آشنایی محققین، دانشجویان و کارشناسان با استانداردهای کار در محیط آزمایشگاه و هم‌چنین آزمایش‌هایی است که انجام آن‌ها حتماً با رعایت اصول ایمنی زیستی و تحت نظارت متخصصین خبره صورت گیرد. این مقاله با هدف معرفی مواد و تجهیزات خطرناک در شرایط کار آزمایشگاه ژنتیک مولکولی، میزان خطرات آن‌ها و ارائه راهکارهای ایمن در هنگام کار با آن‌ها و نیز روش‌های خنثی‌سازی و دفع مناسب آن‌ها ارائه شده است.