زیرساخت‌ الکترونیکی و اکوسیستم دانش: تبیین جایگاه کتابخانه دیجیتالی در عصر یکپارچه‌سازی ابزارهای دانش

Abstract

امروزه فعالیت‌های علمی نیازمند همکاری‌های مشترک میان بخش‌هایی است که حالت مستقل بودن خود را حفظ کرده‌اند. همکاری‌ها اغلب در حوزه‌های بین موضوعی و بین رشته‌ای مطرح شده و نیازمند دسترسی به مجموعه‌ای از داده‌ها و ابزارهای تخصصی هستند. کتابخانه‌های دیجیتالی از جمله این ابزارها هستند که باید دارای فناوری‌های توانمندساز به منظور پشتیبانی از این قبیل همکاری‌ها باشند. در حال حاضر، به منظور توسعه یکپارچگی در محیط‌ها و فرآیندهای دانش‌محور دو راه‌حل فنی یعنی فراهم کردن زیرساخت الکترونیکی و اکوسیستم دانش مورد توجه قرار گرفته است. زیرساخت الکترونیکی بستر مناسبی را جهت ایجاد و توسعه محیط‌های یکپارچه مجازی فراهم می‌نماید و از طریق یکپارچه کردن ابزارهای مناسب در یک چرخه یادگیری و یا پژوهشی به افزایش کارآمدی و توسعه کیفی این چرخه‌ها و فرآیندها کمک شایانی می‌کند. اکوسیستم دانش نیز در یک سطحی بالاتر از زیرساخت الکترونیکی در تلاش است تا زیرساخت‌های الکترونیکی مختلف را در یک فضا و بستر خاص با یکدیگر یکپارچه و مرتبط سازد. در چنین بستریکپارچه‌ای، کتابخانه دیجیتالی نیاز به یک بازتعریف و تعیین نقش‌ها و خدمات جدید خود دارد. در این مقاله تلاش شده تا ضمن اشاره به فقر نظریه‌پردازی در حوزه کتابخانه دیجیتالی، به اهمیت مفهوم یکپارچگی در فضای جامعه دانشی بپردازد. همچنین تلاش شده است تا فضای جدید ایجاد شده متاثر از مفهوم یکپارچگی و نقش زیرساخت‌های الکترونیکی و اکوسیستم‌های دانش در افزایش کارآیی محیط‌های یکپارچه دانش‌محور تشریح و جایگاه کتابخانه‌های دیجتالی در چنین فضایی تبیین شود.