کتب دانشگاهی روش پژوهش به مثابة ابزار جامعه پذیری دانشجویان نسبت به اصول اخلاقی: مطالعه موردی تطبیقی

Abstract

کتاب‌های درسی دانشگاهی به‌ویژه در مقطع کارشناسی نقطة آغازین جامعه‌پذیری دانشجویان در برخی زمینه‌ها می‌باشند؛ به این معنا که بعضی ارزش‌ها، باورها، مهارت‌ها، و دانش‌ها را در آن‌ها تثبیت، درونی‌سازی، و تقویت می‌نمایند و جهان‌بینی آن‌ها را به شکل ماندگارتری شکل می‌دهند. از این رو، بایسته است محتوای‌شان از جنبه‌های گوناگون مورد واکاوی علمی و اسلوب‌مند قرار گیرد. در این راستا، پژوهش موردکاوانة کنونی کوشیده تا سه کتاب‌ روش پژوهش انتشارات دانشگاهی سمت، پیام نور، و رهنما را که عمدتاً در مقطع کارشناسی رشتة آموزش زبان انگلیسی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از حیث میزان و ماهیت ملاحظات مربوط به اخلاق پژوهش با سه نمونه کتاب‌ مشابه در انتشارات بنام بین‌المللی آکسفورد، سِیج، و کمبریج بسنجد و موارد اشتراک و افتراق‌شان را بنمایاند و از این رهگذر دیدی جامع‌تر به سیاست‌گذار و مؤلف این حوزه به دست دهد. در این کنکاش، پیش‌محتوا، محتوای اصلی، و پس‌محتوای آثار پیش‌گفته مورد تحلیل محتوای کیفی واقع شد تا مشخص شود در پیوند با اصول اخلاق پژوهش چه مواردی احیاناً گنجانده و یا حذف شده‌اند و کیفیت این بازنمایی به چه صورت است. نویافته‌های پژوهش گواه آن است که در حالی که انتشارات بین‌المللی اهتمام ویژه‌‌تری نسبت به گنجاندن و آموزش صریح مباحث اخلاق در پژوهش را به مخاطب دارند، نویسندگان ناشران داخلی از کنار این مهم گذشته و یا در لفافه به آن پرداخته‌اند. هم‌چنین، مطالب ناشران بین‌المللی عمدتاً سرشار از تأکید بر اهمیت پرداختن به اخلاقیات در سرتاسر پژوهش و نیز در بیان موضوع آمیخته با گونه‌ای حس اضطرار در مخاطب همراه است.