زیبایی‌شناسی عنصر رنگ در شعر عاشورایی معاصر فارسی و عربی

Abstract

عنصر رنگ به عنوان یکی از عناصر دیداری طبیعت، جایگاه برجسته­ای در خلق آثار هنری دارد. تأثیرگذاری این پدیده بر مخاطب، ‌موجب شده است تا شاعران با استفاده از قابلیت‌های آن، تصاویر شعری بدیعی خلق کنند. آنچه در آثار ادبی زمینه را برای بحث در این زمینه فراهم می­سازد، مفاهیم ایحایی و نمادینی است که رنگ‌ها در کنار زیبائی­های بصری به خود می‌گیرند، امری که گاه این آثار را در لایه‌ای از ابهام قرار می‌دهد و دقت و تحلیل عمیق مخاطب را از اثر می‌طلبد. شاعران برای انتخاب رنگ به عوامل متعددی توجه دارند که از جمله آنها می‌توان به مسائل زیبایی­شناسی، حالات روحی و روانی شاعر، محیط جغرافیایی، عوامل سیاسی- اجتماعی و امثال آن اشاره کرد. انعکاس حماسه عاشورا در ادبیات عربی و فارسی نیز شاهد کاربرد ویژه رنگ در آثار شاعران آن بوده است. با در نظر گرفتن تفاوت‌ها و اشتراکات دو ملت در نگاه به عاشورا، میراث ادبی، مسائل فرهنگی و غیره، به کارگیری این عنصر تجسمی و دلالت‌های آن در شعر دو زبان گاه در یک مسیر و گاه به صورت متمایز نمود می‌یابد. کاربرد وسیع­ عنصر رنگ در شعر فارسی، حضور رنگ سرخ و سیاه به عنوان رنگ­های اصلی و مشترک دو زبان، نمود عاشقانه­ی رنگ سرخ در شعر عاشورایی فارسی و دلالت کاملاً متفاوت رنگ آبی در دو زبان را می‌توان به عنوان بخشی از دستاوردهای این پژوهش ذکر کرد.