شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهرهای پساکرونا با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد

Abstract

امروزه توجه به اصل بازتولید به‌عنوان یکی از عوامل خلق فضاهای شهری تاب‌آور، می‌تواند گزینه‌های متعددی را در هر زمان جهت مقابله و کاهش خطرپذیری و اثرات بحران‌هایی همچون کرونا به شهروندان ارائه نماید. به همین منظور، پژوهش حاضر باهدف شناسایی پیشران‌های کلیدی ارتقای ظرفیت تاب‌آوری در شهر پساکرونای مشهد با رویکرد آینده‌پژوهی انجام‌گرفته است. پژوهش حاضر از نوع کیفی و به لحاظ نوع‌شناسی "تک‌روشی موازی" است. بدین ترتیب، جهت تحلیل داده‌های کیفی از روش فرا ترکیب (تحلیل پایه) و رویکرد آینده‌پژوهی (تحلیل مکمل) به‌صورت هم‌زمان استفاده‌شده است. تحلیل پایه منجر به ارائه پیشران‌های کلیدی اولیه و تحلیل مکمل منجر به تبیین پیشران‌های اثرگذار و اثرپذیر (کشف روابط علی و معلولی) و عملیاتی نمودن آن شده است. روش جمع‌آوری داده‌های این پژوهش شامل مطالعه اسنادی و مصاحبه فردی نیمه ساختارمند بوده و جامعه آماری آن مدیران، افراد متخصص، صاحب‌نظر و اساتید دانشگاه در رشته شهرسازی در شهر مشهد می‌باشند که تعداد 28 نفر از آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که توزیع متغیرها به‌صورت قطری پراکنده‌شده‌اند و بیشتر در دو بعد متغیرهای تأثیرگذار و تأثیرپذیر متمرکز بوده‌اند. همچنین نتایج نشان داد که پیشران‌های کلیدی و مهم برای بازتولید شهر پساکرونا، پنج پیشران "وجود پایگاه ارتباطی بین مردم و سازمان"، "همگرایی اجتماعی"، "آگاهی شهروندان در برخورد با بحران"، "دسترسی به پزشک و خدمات درمانی"، "تنظیم بازار- قیمت کالا" و "امنیت فضای مجازی" در سیستم می‌باشند.