بررسی تاثیر گیاهان پوششی تابستانه در توالی زراعی با گیاه اصلی گندم بر عملکرد آن و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک

Abstract

اهداف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیر کشت گیاهان پوششی تابستانه به عنوان کود سبز بر عملکرد گندم و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در تناوب با گندم طی دو سال زراعی انجام شد. همچنین، تأثیر تیمارهای مختلف بر تغییرات ماده آلی خاک و ارتباط آن با عملکرد گندم مورد مطالعه قرار گرفت. مواد و روش­ها: آزمایش به صورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی (1399-1398 و 1400-1399) در ایستگاه تحقیقاتی کرج اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل ۱۶ گیاه پوششی بود که پس از برداشت گندم به عنوان کود سبز کشت شدند. پس از دوره رشد گیاهان پوششی، گندم کشت گردید و عملکرد آن اندازه گیری شد. همچنین، نمونه‌های خاک از هر تیمار تهیه و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و میزان ماده آلی در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل شد. یافته ها : میزان بیوماس گیاهان پوششی تفاوت معنی‌داری داشتند. سودان گراس و ماشک بیشترین میزان بیوماس ، جو و چاودار کمترین میزان بیوماس را داشتند. در دو سال اجرای طرح تفاوت معنی­داری از نظر عملکرد دانه گندم در بین تیمارهای مختلف مشاهده نگردید. ولی در تجزیه مرکب، میانگین عملکرد گندم سال دوم نسبت به سال اول 21 درصد افزایش نشان داد. میزان کربن آلی خاک در دوسال 0.35 درصد افزایش یافت. بیشترین افزایش میزان ماده آلی خاک متعلق به ماش(0.92 درصد) و بیشترین میزان تأثیر بر نسبت C/N به لوبیا چشم بلبلی(16 درصد) تعلق داشت. گلرنگ بیشترین تأثیر بر افزایش فسفر قابل جذب خاک(328 درصد)، ماش و شبدر برسیم بیشترین تأثیر را بر افزایش پتاسیم قابل جذب خاک(به ترتیب 146 و 133 درصد) داشتند. نتیجه گیری: گیاهان پوششی تاثیر متفاوتی بر هر یک از اجزای خاک دارند. استفاده متوالی از گیاهان پوششی به عنوان کودسبز در دوسال عملکرد کندم را افزایش داد. تنها تولید بیوماس بالای گیاه پوششی نمی­تواند معیار انتخاب بعنوان کود سبز باشد، بلکه باید به تأثیرات آن بر خصوصیات خاک، به ویژه کربن آلی خاک توجه شود.