مکتب شیعی امامان در دو سوی ایران‌گرایی ضدّ‌عربی و غلوگرایی از دیدگاه امیرمعزی

Abstract

پیدایی و گسترش تشیع، یکی از مسائل مهم مطالعات شیعی است و برخی پژوهش‌گران، دیدگاه‌هایی چالشی در این باره دارند. امیرمعزی هم در این زمینه نظریه‌ای ویژه دارد و در آثار خود، با روش پدیدارشناسی، بر این باور است که آموزه‌های مکتب تشیع از یک سو، از فرهنگ و آموزه‌های باستانی ایران پیش از اسلام سرچشمه می‌گیرد و به دلیل فرمان‌روایی اعراب بر امپراتوری اسلامی و فضای قومیت‌گرایی پنهان مانده است و از دیگر سوی، تشیع دارای اسرار باطنی زیادی است که امامان به شیعیان رازآشنای‌شان در قالب یک «سنت عرفانی فراعقلانی» منتقل کرده‌اند. به باور وی، گرچه این اصحاب خاص در منابع فرقه‌نگاری به «غالیان» شهرت یافته‌اند، در اصل،‌ اینان یاران حقیقی و مؤمنان راستین هستند و به علت آشکارسازی این اسرار باطنی و تعالیم خاص، مورد لعن و طرد امامان قرار گرفته‌اند. امیرمعزی مکتب فکری شیعی را بر دو پایه «ایران‌گرایی» و «غلوگرایی» استوار می‌داند. این مقاله، در پی بررسی نظریه وی با رویکرد تاریخی و کلامی است.