مطالعه فرونشست زمین در اثر افت تراز آبخوان (مطالعه موردی: دشت‌های کرج و هشتگرد)

Abstract

فرونشست زمین یکی از مسائل دامن‌گیر طبیعت بوده‌است و باعث خسارت‌های بعضاً جبران‌ناپذیری بر محیط‌زیست می‌شود. تحقیق حاضر با درک ضرورت این موضوع و براساس شواهد عینی فرونشست در دشت‌های استان البرز، این پدیده را در دشت‌های واقع در غرب استان البرز مورد مطالعه قرار داد. روشهای مورد استفاده در این پژوهش بر پایه آمار و اطلاعات GPS دائمی ایستگاه نجم‌آباد، آنالیز اطلاعات راداری و همچنین ترازیابی نقطه‌نشان‌های شبکه پیزومتری است. بعد از استخراج میزان فرونشست و تهیه نقشة رستری آن در سطح کل منطقه مورد مطالعه، نتایج با مقادیر برداشت چاه‌های بهره‌برداری و همچنین افت تراز آبخوان، تطبیق داده شد و مشخص شد که میزان فرونشست از این پارامترها بشدت تأثیر می‌پذیرد و حتی طبق اطلاعات شبکه ژئودینامیک کشور، نوسانات فصلی تراز آبخوان منجر به تغییرات نوسانی در تراز زمین نیز می‌گردد و براساس سری زمانی تراز سطح زمین ثبت شده در GPS دائمی نجم‌آباد، دامنه نوسانات فصلی تراز زمین در طول زمان کاهش یافته است که محققین این امر را به کاهش خاصیت الاستیک لایه‌های آبخوان در اثر تجربه تنش‌های پیش‌تحکیمی بالاتر نسبت دادند. نتایج آنالیز راداری و ترازیابی نقطه‌نشان‌های پیزومتری نشانگر نرخ بیشینه فرونشست سالانه بترتیب تا حدود 15 و 20 سانتی‌متر در سال بودند که این میزان فرونشست بسیار بالاست و برای مقابله با خسارات احتمالی، باید نسبت به اقدامات پیشگیرانه بویژه در حوزة مدیریت منابع آب اقدام شود.