بررسی جایگاه و عملکرد تاج قزلباش در تحولات سیاسی دوره صفویه

Abstract

شیخ‌حیدر صفوی در اقدامی مبتکرانه، تاج قزلباش را به‌عنوان پرچم و نشانه طریقت صفوی رواج داد و پس‌ از آن پیروان این طریقت، با نام قزلباش شناخته شدند. انتساب تاج به امام علی و وجود دوازده ترک، آن را به نشانه تشیع تبدیل کرد. به ‌مرور زمان، تغییراتی در ساختار تاج ایجاد و بر تزیینات آن افزوده شد. پادشاهان صفوی تاج را با جقه بر سر می‌گذاشتند. قزلباش‌ها سعی کردند استفاده از تاج را انحصاری کنند، اما به ‌تدریج، گروه‌ها و اشخاص دیگر هم اجازه یافتند تاج بر سر بگذارند. کسانی که مطیع دولت صفوی می‌شدند، تاج را به نشانه اطاعت و وفاداری بر سر می‌گذاشتند. این روند تا پایان دوره صفوی ادامه داشت و حتی پس از سقوط آن دولت، باز هم مدعیان جانشینی صفوی از تاج قزلباش استفاده می‌کردند. این نوشتار، بر آن است با استفاده از منابع تاریخی، به بررسی اهمیت، جایگاه و عملکرد تاج قزلباش در دوره صفویه بپردازد. روش تحقیق در این مقاله، به‌صورت کتابخانه‌ای و تطبیق و تحلیل منابع موجود، به‌خصوص منابع اصلی است. در این پژوهش، پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم، به سازمان‌دهی اطلاعات و تجزیه‌ و تحلیل و سرانجام استنتاج آن‌ها پرداخته ‌شده است.