مقایسه عملکرد و ارزش تغذیه‌ای علوفه شش لاین کینوا (Chenopodium quinoa Willd) در مراحل مختلف برداشت در شرایط آبیاری با آب‌شور

Abstract

سابقه و هدف: استان خراسان رضوی یکی از قطب‌های اصلی پرورش دام‌های اهلی بوده که در حال حاضر با کمبود علوفه حجیم مواجه و منابع آب‌وخاک آن نیز در حال شور شدن می‌باشد. هدف اصلی از اجرای این آزمایش انتخاب لاین‌های برتر با تولید بیشتر و ویژگی‌های مناسب و بررسی امکان توسعه کشت ارقام کینوای علوفه‌ای سازگار با شرایط آب‌وهوایی منطقه مورد مطالعه می‌باشد.مواد و روش‌ها: این پژوهش در سال زراعی 1402-1401 در مزرعه تحقیقات شوری دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. آزمایش به‎صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تعداد شش لاین برتر کینوا حاصل از آزمایشات ارزیابی کینوای علوفه‌ای مرکز ملی تحقیقات شوری یزد شامل لاین‌های (یک)NSRCQF1 ، (دو) NSRCQF3، (سه) NSRCQF5، (چهار) NSRCQF7، (پنج) NSRCQF8 و (شش) NSRCQF11 در کرت‌های اصلی و سه مرحله برداشت شامل آغاز گلدهی، پایان گلدهی و مرحلة خمیری دانه در کرت‌های فرعی قرار داده شدند. برداشت علوفه به‌صورت تصادفی از هر کرت در سطح یک مترمربع انجام و صفات؛ وزن تر، وزن خشک بوته، درصد ماده خشک، وزن برگ، وزن ساقه، نسبت وزن برگ به ساقه، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و خنثی، خاکستر، پروتئین خام و عملکرد علوفه تر اندازه‌گیری شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد که برداشت در مرحلة پایان گلدهی و خمیری دانه بالاترین عملکرد علوفه را داشت که از نظر آماری معنی‌دار بود؛ برداشت در مرحله آغاز گلدهی بهترین کیفیت علوفه را از نظر میزان پروتئین خام (89/16درصد) تولید کرد که از نظر آماری نسبت به سایر مراحل رشد تفاوت معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد نشان داد. همچنین در بین شش لاین مورد بررسی، لاین NSRCQF3 در تولید علوفه و لاین NSRCQF11 در محتوای پروتئین علوفه، برتری نشان دادند. بیشترین عملکرد علوفه تازه در مرحلة خمیری دانه (29 تن در هکتار) به دست آمد. بیشترین نسبت برگ به ساقه از برداشت در مرحلة آغاز گلدهی (50 درصد) و کمترین نسبت از برداشت در مرحلة خمیری شدن دانه (39 درصد) به‌دست آمد.نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که زمان برداشت تأثیر چشمگیری بر عملکرد کمی و کیفی علوفه کینوا دارد. برداشت در مرحله خمیری دانه با عملکرد بالای علوفه و برداشت در مرحله گلدهی با حداکثر محتوای پروتئین خام (16.89 درصد) از جمله یافته‌های کلیدی بود که بیانگر اهمیت انتخاب زمان مناسب برداشت است. همچنین در بین شش لاین مورد بررسی، لاین NSRCQF3 در تولید علوفه و لاین NSRCQF11 در محتوای پروتئین علوفه برتری نشان دادند. بر اساس این نتایج، کینوا می‌تواند به‌عنوان یک گیاه علوفه‌ای متحمل در مناطق شور و خشک مورد استفاده قرار گیرد هر چند تحقیقات در این زمینه هنوز در ابتدای راه است و نیاز به مطالعات گسترده‌ای در این زمینه می‌باشد.