مقایسه اثر دانه خاکشیر (Descurinia sophai L.) و ویتامین سی، بر عملکرد، متابولیت‌های خونی و ریخت‌شناسی ژژنوم جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی

Abstract

سابقه و هدف: امروزه صنعت طیور، نقش قابل توجهی در زنجیره غذایی انسانی بر عهده داشته و محصولات آن در تأمین نیاز پروتئینی سهم به‌سزایی دارند. در سیستم‌های مدرن تولید طیور برای بدست آوردن بازدهی اقتصادی بالا، پرندگان تحت سیستم‌های پرورشی متراکم پرورش داده می‌شوند و افزایش تراکم و سایر پارامترهای مختلف دخیل در پرورش در فصول گرم، تنش‌های مختلف به‌ویژه تنش گرمایی را افزایش می‌دهد که این موضوع کاهش رشد و عملکرد را به دنبال دارد که در نهایت سازوکار‌های دفاعی بدن را تضعیف کرده و پرنده را مستعد ابتلا به بیماری می‌کند. در چنین شرایطی اغلب از ترکیبات خوراکی ویژه برای جلوگیری و یا کاهش اثرهای مضر تنش و بهبود عملکرد و بازده غذایی استفاده می‌شود. تنش گرمایی یکی از معضلات مهم در صنعت طیور است، زیرا دارای اثرهای مخربی بر عملکرد تولیدی و سلامت پرنده می‌باشد که در کشورهای با اقلیم گرمسیری، باعث ضرر میلیون دلاری خواهد شد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی سطوح دانه گیاه خاکشیر (Descurinia sophai L.) در مقایسه با ویتامین سی بر عملکرد، متابولیت‌های خونی جوجه‌های گوشتی در شرایط استرس گرمایی آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 500 قطعه جوجه نر گوشتی سویه راس 308 با 5 تیمار، 4 تکرار و 25 قطعه جوجه در هر واحد آزمایشی به مدت 42 روز طراحی و اجرا شد. تیمارهای مختلف آزمایشی شامل: 1) تیمار کنترل مثبت شامل ‌جیره کنترل بدون افزودنی در شرایط پرورش نرمال‌، 2) تیمار کنترل منفی شامل ‌جیره کنترل بدون افزودنی در شرایط پرورش تحت تنش گرمایی، 3) تیمار ویتامین سی شامل ‌جیره کنترل همراه با 2/0 درصد ویتامین سی در شرایط پرورش تحت تنش گرمایی، 4) شامل ‌جیره کنترل همراه با نیم درصد دانه خاکشیر در شرایط پرورش تحت تنش گرمایی، 5) شامل ‌جیره کنترل همراه با یک درصد دانه خاکشیر در شرایط پرورش تحت تنش گرمایی‌ بودند. وزن بدن و مصرف خوراک در پایان دوره‌های آغازین، رشد و پایانی اندازه‌گیری شد. در روز 42، یک قطعه جوجه از هر تکرار انتخاب و خون‌گیری انجام گردید. دو نمونه خون به‌ منظور اندازه‌گیری فراسنجه‌های خون نیز داخل لوله‌های عاری از ماده ضد انعقاد به‌ منظور جداسازی سرم خون، برای اندازه‌گیری متابولیت‌های بیوشیمیایی سرم جمع‌آوری و آماده شد. نتایج: نتایج نشان داد تیمارهای آزمایشی به‌طور معنی‌داری بر وزن بدن در روزهای 24 و 42 دوره پرورش و نیز افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی و مصرف خوراک در دوره‌های مختلف پرورشی مؤثر بود (0.05>P). تیمارهای مختلف آزمایشی تأثیر معنی‌داری بر کاهش تری گلیسیرید، کلسترول کل سرم و کلسترول با وزن لیپوپروتئین پایین داشتند و منجر به افزایش ارتفاع پرز، کاهش عرض پرز و افزایش نسبت طول پرز به عمق کریپت ژژنوم روده باریک شدند ( 0.05>P). نتیجه‌گیری کلی: در کل، اگرچه تیمار کنترل مثبت بدون تنش عملکرد بالاتری داشت ولی در بسیاری از صفت‌های عملکردی، تیمار 0.5 درصد خاکشیر در شرایط تنش گرمایی، منجر به عملکرد بهتر نسبت به تیمار کنترل منفی شد، ازاین‌رو در صورت وجود شرایط تنش در پرورش بین تیمارهای موجود در این تحقیق، استفاده از 0.5 درصد خاکشیر می‌تواند برای بهبود صفات عملکردی، در جیره جوجه‌های گوشتی استفاده شود.