استفاده از تحلیل پوششی‌داده‌ها و الگوریتم ژنتیک برای توسعۀ سیستم استنتاج فازی وزن‌دار شده به‌منظور ارزیابی بلوغ اتحاد راهبردی

Abstract

هدف: زمانی که دو یا چند سازمان همکار درصدد ارتقای سطح همکاری‌های خود باشند، به‌سمت اتحادهای راهبردی حرکت خواهند کرد. هدف اتحاد راهبردی حرکت در یک همکاری به‌سمت اهداف توافق‌شده از طریق اشتراک منابع است. این حرکت به نحوی انجام می‌شود که سازمان‌های همکار مستقل باقی می‌مانند. مدل‌های بلوغ روش‌های ارزشمندی برای کمک به سازمان‌های تولیدی برای توسعۀ همکاری‌های خود هستند؛ اما کار تجربی در زمینۀ توسعۀ مدل بلوغ اتحاد راهبردی با دستورالعمل‌های روشن انجام نشده است و هیچ مدلی برای سنجش بلوغ اتحاد راهبردی با ابزار ارزیابی وجود ندارد که بتواند به بی‌دقتی ناشی از قضاوت انسان وعدم قطعیت و ابهام ذاتی ارزیابی بپردازد. هدف این پژوهش طراحی یک روش برای سنجش سطح بلوغ اتحادهای راهبردی است تا بتوان به‌کمک آن، شناخت مناسبی از وضعیت فعلی همکاری بر اساس معیارهای بلوغ اتحادهای راهبردی به‌دست آورد. روش: برای این هدف، در این پژوهش یک مدل بلوغ توسعه یافته است. این مدل برای ارزیابی وضعیت یک همکاری در یک مقطع خاص، از منطق فازی استفاده کرده است. مدل بلوغ اتحاد راهبردی مبتنی بر منطق فازی، از طریق یک رویۀ شفاف و دقیق ایجاد شده و روی یک رویکرد چندروشی، شامل بررسی ادبیات، مصاحبه، گروه‌های متمرکز و مطالعه موردی، از طراحی مدل تا ارزیابی مدل توسعه داده شده است. در این پژوهش، برای سنجش سطح بلوغ با استفاده از شاخص‌ها، از سیستم استنتاج فازی وزن‌دار شده با تکنیک تحلیل پوششی داده‌های فازی کمک گرفته شده است. همچنین برای دستیابی به مجموعه قواعد فازی، از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. مدل بلوغ در این پژوهش نیز همانند تمامی مدل‌های بلوغ، از دو جزء تشکیل شده است که عبارت‌اند از: سطوح بلوغ اتحاد راهبردی و ابعاد بلوغ اتحاد راهبردی. یافته‌ها: در مدل این پژوهش پنج سطح بلوغ با عناوین اتحاد راهبردی موردی، مقدماتی، مدیریت شده، برنامه‌ریزی شده و بهینه‌سازی شده طراحی و تعریف شده است. همچنین یک فهرست ۴۴ موردی از شاخص‌ها، برای سنجش سطح اتحاد راهبردی از مطالعۀ مقاله‌ها، مصاحبه با خبرگان و بررسی اتحادهای راهبردی موفق و ناموفق به‌دست آمد؛ سپس این فهرست در ۱۷ معیار و ابعاد شش‌گانه دسته‌بندی شد. در گام بعد با استفاده از تکنیک نسبت روایی محتوا، شاخص‌های ضروری شناسایی شدند. پس از آن با اجرای تکنیک تحلیل پوشش داده‌ها، اهمیت نسبی هر یک از شاخص‌ها به‌دست آمد. برای ایجاد مجموعه‌های فازی مربوط به متغیرهای سیستم استنتاج فازی، از خبرگان نظرسنجی شد. همچنین با بررسی نمونه‌های اتحادهای راهبردی داخل و خارج از کشور، یک مجموعه قواعد فازی با نظرسنجی از خبرگان به‌دست آمد و توسعه یافت. مدل پیشنهادی، از طریق یک مطالعۀ موردی واقعی در همکاری میان یک سازمان تولیدی و شریک تجاری آن، ارزیابی و تأیید شده است. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که این رویکرد، یک ابزار تشخیصی قوی و کاربردی را بر اساس مجموعه‌ای از شاخص‌های بلوغ اتحاد راهبردی ارائه می‌کند. با به‌کارگیری نتایج این مدل و تجزیه‌وتحلیل شکاف‌ها، می‌توان یک برنامۀ اقدام برای افزایش سطح بلوغ اتحاد راهبردی تجویز کرد.