ارزیابی نرخ فرسایش و رسوبگذاری در منطقه صنعتی سد رسوبگیر معدن مس درآلو در جنوب کرمان به روش مدلسازی MPSIAC و EPM

Abstract

فرسایش خاک به عنوان تهدیدی جدی برای آلودگی منابع آب، هدررفت خاک و انتشار آلودگیهای زیست‌محیطی در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. هدف از این مطالعه ارزیابی شرایط فرسایش در حوضه بالادست سد رسوبگیر معدن مس درآلو در جنوب کرمان و محاسبه میزان ورودی رسوب سالانه به محدوده پشت سد به دو روش MPSIAC و EPM است. نتایج پیمایش‌های صحرایی و داده‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که بر اساس پارامترهای مدل MPSIAC در حوضه آبریز بالادست سد رسوبگیر معدن درآلو، این حوضه در دسته حوضه‌های با مقدار فرسایش کم قرار دارد. از میان 9 عامل موثر در فرسایش خاک، فرسایش رودخانه‌ای در کل حوضه و زیرحوضه باختری به عنوان مؤثرترین عامل شناخته شده است. در زیرحوضه خاوری عامل توپوگرافی، بیشترین تاثیر را در افزایش بار رسوبی حمل شده نشان می‌دهد. از سوی دیگر عامل پوشش زمین کمترین تأثیر را در تولید رسوب حوضه آبریز بالادست سد رسوبگیر معدن درآلو نشان می‌دهد. این امر نشان می‌دهد که براساس ارزیابی‌های مدل MPSIAC فعالیتهای انسانی در این حوضه هنوز تاثیر چندانی بر تخریب سطحی و رسوبزایی حوضه ندارد. از سوی دیگر مدل EPM به دلیل نادیده گرفتن بسیاری از پارامترهای موثر شدت فرسایش را در حوضه مطالعاتی شدید تا بسیار شدید ارزیابی کرده است که با توجه به شرایط طبیعی حاکم بر منطقه، مقادیر ارزیابی شده به شدت اغراق آمیز و دور از واقعیت برآورد شده‌اند. بنابراین مدل MPSIAC با وجود پرهزینه و زمانبر بودن به شدت برای مطالعات فرسایشی حوضه بالادست سدرسوبگیر معدن مس درآلو توصیه می‌شود.