درک و تجربه دینداری در نسل زد ؛ مطالعه ای کیفی در شهر یزد

Abstract

درک و تجربه دینی، از مهمترین موضوعات در زیست روزمره ایرانی بخصوص نسل جدید است. هدف تحقیق حاضر کشف و واکاوی درک و تجربه دینی در میان دانشجویان نسل زد در رشته‌های علوم انسانی است. بر این اساس و با معیار اشباع داده‌ها 21 دانشجو وارد مطالعه شده و داده‌های مصاحبه‌ها به روش تحلیل مضمون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تحلیل مصاحبه‌ها نشان داد که مشارکت‌کنندگان در پی نوعی بازاندیشی از دین و مفاهیم آن، ناظر به درک و تجربه دینی در سطح فردی و اجتماعی هستند. این بازاندیشی از سطوح شناختی و ادراکی گرفته تا سطوح عملی و کاربردی تجربه دینی را شامل می‌شود. پنج مضمون برساخت‌شده عبارتند از شناخت عادتواره‌ای، فردیت گزینشگر، داوری‌های دین‌گریزانه، و بازاندیشی معنویت‌گرا. مطابق نتایج می‌توان گفت که نوعی بازاندیشی گاهاً حاد و تند در میان بعضی مشارکت‌کنندگان وجود دارد. نگاه کلی آن‌ها به دین، بر اساس قضاوت در مورد کیفیت حضور دین در جامعه است که تا حدود زیادی بار انتقادی جدی دارد. با وجود این، اگر چه مشارکت‌کنندگان به شکلی بازاندیشانه با دین مواجهه دارند، اما هنوز مرزهای اعتقادی در این زمینه محکم و پابرجاست. در واقع، بیشترین محور محاجه دینی، تأکید بر فردیت و گریز از دین عادتواره‌ای است. در واقع، عاملیت، ضمن داشتن اعتقاد دینی (بخصوص در اصول)، اما در مرز بین دین، عادتوارگی، و معنویت سرگردان است. در پایان، پیشنهاد می‌شود که مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شود تا مفاهیم مربوط به درک و تجربه دینی نسل جدید به طور کامل‌تر و دقیق‌تر تبیین شود. این پژوهش‌ها می‌توانند به درک بهتر پویایی‌های دینی در جامعه معاصر ایران کمک کنند و راهکارهایی برای پاسخگویی به چالش‌های پیش‌روی دین و نسل جوان ارائه دهند.