وجوه امنیتی متعالی و متدانی شاهنامه‌ فردوسی

Abstract

دوره‌ی ایران باستان قبل از اسلام، از مهم‌ترین ادواری است که در شناخت سیر تحول اندیشه‌ی امنیتی ایران مؤثر است. با این وجود، پژوهش‎های اندکی در این‌زمینه صورت پذیرفته است. شاهنامه‌ی فردوسی از جمله‌ی متونی است که پژوهش در آن می‎تواند گوشه‎ای از اندیشه‌ی امنیتی ایران دوره‌ی باستان را آشکار کند؛ این مقاله درصدد است وجوه امنیتی شاهنامه را بررسی نماید. سوال اصلی مقاله این است که چه گزاره‎هایی در شاهنامه‌ی فردوسی بر امنیت اشاره دارند؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش استنباطی در چارچوب مؤلفه‎های هفتگانه‌ی برگرفته از مکاتب و نظریه‎های امنیتی در بستر دو پارادایم "امنیت متعالیه" و "امنیت متدانیه" استفاده شده است. مهم‌ترین یافته‌ی مقاله آن است که در شاهنامه‌ی فردوسی گزاره‎هایی را می‎توان یافت که به هریک از مؤلفه‎های هفتگانه‌ی متعالیه و متدانیه‌ی مفهوم امنیت: ابعاد، مرجع، سطوح، خودی و غیرخودی، روش‎های تحصیل امنیت و راهکارهای استراتژیک امنیتی اشاره دارند.