تأثیر بقایای آلی، باسیلوس و تریکودرما بر پایداری ساختمان خاک در دو کلاس بافتی متفاوت

Abstract

پایداری خاکدانه­ها مبنای مدیریت پایدار خاک است و برهم­کنش مواد آلی و میکروارگانیسم­های گوناگون، تأثیر زیادی بر آن دارند. این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد هم­زمان بقایای آلی و میکروارگانیسم­های تجزیه کننده آن روی پایداری خاکدانه­ها در دو خاک با بافت متفاوت انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار (54 گلدان) اجرا شد. فاکتور اول بافت خاک: لوم شنی و لوم رسی؛ فاکتور دوم بقایای آلی: صفر (شاهد)، 2 درصد جرمی کود گاوی پوسیده، 2 درصد جرمی کاه و کلش گندم، و مایه­زنی با ریزجاندارن: بدون مایه­زنی (شاهد)، قارچ­ تریکودرما و باکتری باسیلوس بود. پس از اعمال تیمارها، گلدان­ها به مدت 6 ماه در شرایط انکوباسیون (دمای آزمایشگاه و رطوبت 50 تا 75 درصد ظرفیت زراعی) قرار گرفتند. سپس میانگین وزنی قطر خاکدانه­ها، میانگین هندسی قطر خاکدانه­ها (GMD)، درصد خاکدانه­های پایدار در آب، مقاومت کششی خاکدانه، بُعد فراکتال، کربن آلی (OC)، pH، قابلیت هدایت الکتریکی و تنفس پایه ­میکروبی (MBR) اندازه­گیری شدند. مقایسه میانگین تأثیر بافت خاک در بقایای آلی در میکروارگانیسم­ها بر OC و GMD خاکدانه­ها نشان داد که بیش­ترین مقدار هر دو ویژگی (به ترتیب 32/6 درصد و 95/1 میلی­متر) در تیمار خاک لوم رسی دارای کود گاوی مایه­زنی شده با باسیلوس به­دست آمد. در بررسی جداگانه خاک­ها دیده شد که بیش­ترین مقدار MBR (44/0 و µgC-CO2 g-1 day-1 26/0 به ترتیب برای لوم رسی و لوم شنی) در تیمار کود گاوی در باسیلوس به دست آمد. در کل کود گاوی در مقایسه با کاه و کلش گندم و باکتری باسیلوس در مقایسه با قارچ تریکودرما تأثیر بیشتری بر بهبود ویژگی­های خاک به­ویژه پایداری ساختمان خاک داشتند و این تأثیر در خاک شنی برجسته بود.