تعیین واحدهای مدیریت حاصل‎خیزی خاک برای تولید گندم با استفاده از روش‎های زمین‎آمار، آنالیز مؤلفه‎های اصلی و خوشه‎بندی فازی در زیرحوزه هنام (استان لرستان)

Abstract

شناخت وضعیت حاصل‎خیزی خاک، امکان شناسایی مناطقی با مشکل کمبود یا سمیت عناصرغذایی خاک را فراهم نموده و در انتخاب واحدهای همگن مدیریتی مؤثر است. این پژوهش سعی دارد که نواحی مدیریت حاصل‎خیزی خاک در زیرحوزه هنام (استان لرستان) را تعیین کند. تعداد 164 نمونه خاک سطحی (30-0 سانتی‎متر) از مزارع واقع در زیرحوزه هنام استان لرستان با مساحت حدود 14000 هکتار جمع­آوری و ویژگی‎های فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‎گیری شد. پس از تجزیه آماری، توزیع مکانی هر ویژگی مشخص و با کمک روش تحلیل مؤلفه‎های اصلی، ویژگی‎های مهم خاک که بیشترین تأثیر را در حاصل‎خیزی خاک داشتند استخراج شدند. در نهایت با استفاده از روش خوشه‎بندی فازی نواحی مدیریت حاصل‎خیزی خاک تعیین شدند. دو ناحیه مدیریت حاصل‎خیزی در منطقه تفکیک شد که مقادیر کربنات‎ها، پتاسیم، آهن، منگنز و روی در آن‎ها با هم تفاوت معناداری داشتند. غلظت روی در ناحیه یک در محدوده متوسط و در ناحیه دو در محدوده کم قرار داشت. منگنز قابل استفاده خاک در ناحیه دو، کمتر از حد بهینه بود. کربن آلی خاک در هر دو ناحیه، با مقدار بهینه فاصله زیادی داشت که توان تولید خاک‎ها را محدود می‎کند. لذا با توجه به بافت متوسط تا ریز خاک‎های منطقه، اهمیت افزایش کربن آلی برای بهبود حاصل‎خیزی خاک‎ها بیشتر نمایان می‎شود.