واکاوی تطبیقی نقش کنشگرانۀ کهن الگوی سفر دررمان‌های برجستۀ معاصر ایرانی و آمریکای جنوبی

Abstract

اسطوره و کهن‌الگو از شاخص‌ترین مفاهیمی به شمار می‌آیند که عامل بازآفرینی و نوآوری در آثار ادبی می‌شوند. رمان یکی از کارآمدترین انواع ادبی معاصر با اسطوره و کهن‌الگو پیوندی ناگسستنی دارد. فضای برخی از رمان‌های ایرانی معاصر توان بالقوه‌ای در نمایاندن اسطوره‌ها و مفاهیم جادویی دارد و همین امر، سبب غنا و شباهت آن‌ها به رمان‌های رئالیسم جادویی آمریکای جنوبی شده است. فضای برخی از رمان‌های ایرانی و آمریکای جنوبی معاصر توان بالقوه‌ای در به تصویر کشیدن کهن‌الگوی سفر قهرمان دارد. نقش کهن‌الگویی سفر قهرمان در آثار نویسندگان این دو منطقه تا حد زیادی به دلیل شباهت فضای سیاسی، انقلابی و سیاست‌های حاکمه آنان جلوه‌گر شده‌است. با توجه به تأثیرپذیری رمان‌های این دو منطقه از کنش‌ کهن‌الگویی سفر قهرمان، پژوهش حاضر به واکاوی تطبیقی برخی از برجسته‌ترین رمان‌های ایرانی و آمریکای جنوبی به شیوۀ تحلیلی ـ مقایسه‌ای با توجه به آرای کهن‌الگویی یونگ، کمبل و ووگلر پرداخته و نمایان ساخته که توجه نویسندگان این دو منطقه به بازآفرینی کهن‌الگویی سفر قهرمان در چهار نقش عاشق، مستبد، جنگجو و قدیس همسان نبوده به این دلیل که سفر قهرمان در نقش عاشق و امپراتور مستبد و ضد قهرمان در رمان‌های برجستۀ معاصر آمریکای جنوبی جنبۀ کنشگرانۀ فعال و بارز‌تری نسبت به رمان‌های برجستۀ معاصر ایرانی داشته و ویژگی‌های قهرمان‌گرایانه در نقش جنگجو و قدیس در رمان‌های هر دو منطقه تا حدودی کارکرد مشابهی داشته است.واژه‌های کلیدی: کهن‌الگوی سفر قهرمان، کمبل، ووگلر، صد سال تنهایی، خانۀ ادریسی‌ها، خانۀ اشباح.