مخاطب‌شناسی شبکه ماهواره‌ای امام رضا علیه‌السلام با تمرکز بر زائران عرب‌زبان غیر‌ایرانی حرم مطهر رضوی

Abstract

ماهیت متنوع و متغیر مخاطبان متأثر از جغرافیای فرهنگی و همچنین تحولات حوزه رسانه، مخاطب‌شناسی را به ضرورتی جدی برای مالکان رسانه‌ها و تولیدکنندگان محصولات رسانه‌ای تبدیل کرده است؛ مسئله‌ای که در نسبت با رسانه‌های وابسته به اماکن زیارتی همچون حرم مطهر رضوی و مخاطب-زائر پیچیدگی و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. شبکه ماهواره‌ای امام رضا(ع) از جمله جدیدترین رسانه‌های آستان قدس رضوی است که در مدتی کوتاه راه‌اندازی شده و شناخت علائق و نیازهای مخاطب-زائران -به ویژه زائران عرب‌زبان که بخش قابل توجهی از مخاطبان هدف این شبکه را تشکیل می‌دهند-نقش حیاتی در جهت‌گیری و کیفیت تولیدات آن دارد؛ در این پژوهش با بهره‌گیری از روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه جامعه آماری زائران عرب­‌زبان غیرایرانی حاضر در حرم مطهر رضوی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته‌ها حکایت از آن دارد که از میان زائران عرب‌زبان غیرایرانی در این مدت کوتاه، 22/6 درصد مخاطب این شبکه بوده‌اند. در خصوص نیازها و انتظارات از شبکه ماهواره‌ای امام رضا (ع) از میان قالب­‌های مختلف، «پخش سخنرانی­‌های مذهبی» و از حیث موضوع و محتوا، «پاسخ به شبهات مذهبی» بیشترین فراوانی را در میان نیازهای زائران عرب‌زبان غیر‌ایرانی داشته است. به طورکلی از مهم‌ترین مشکلات شبکه‌های مذهبی به نبود تنوع در قالب‌ها می‌توان اشاره کرد که در خصوص شبکه ماهواره‌ای امام رضا (ع) هم شایان توجه است.