بررسی تطبیقی نظریه خودحمایتی در تعهدات متقابل در نظام‌های حقوقی ایران و انگلیس و اسناد بین‌المللی

Abstract

در این مقاله نظریه خود حمایتی به‌عنوان ضمانت اجرایی برای مقابله با نقض تعهدات در قراردادهای متقابل در نظام‌های حقوقی ایران، انگلیس و برخی اسناد بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته است. در نظام حقوقی انگلیس و برخی اسناد بین‌المللی همانند اصول حقوق قراردادهای اروپایی و اصول قراردادهای بازرگانی بین‌المللی یونیدروا، حق حبس و تقلیل ثمن به‌عنوان مصادیقی از خودحمایتی در قراردادهای متقابل مورد شناسایی قرار گرفته‌اند. در نظام حقوقی ایران اگرچه خودحمایتی به‌عنوان یک قاعده عمومی برای مقابله با نقض تعهدات قراردادی مورد شناسایی قرار نگرفته است، اما حق حبس که در سایر نظام‌ها به‌عنوان یکی از مصادیق خودحمایتی شناخته می‌شود، در این نظام به‌عنوان قاعده خاص مورد پذیرش قرار گرفته است، اگرچه در خصوص دایره شمول حق حبس به‌عنوان قاعده عمومی یا حکمی استثنایی و مختص عقد بیع، بین علمای حقوق اختلاف‌نظر وجود دارد. به نظر می‌رسد قاعده تقاص در فقه امامیه، می‌تواند آثار و احکام نظریه خودحمایتی را در نظام حقوقی ایران توجیه و قابل پذیرش نماید.