اثر کود دامی-شیمیایی و زئولیت بر صفات مورفو-فیزیولوژیک دو رقم لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris L.)

Abstract

سابقه و هدف: استفاده توأم از کودهای دامی و شیمیایی و استفاده از زئولیت در پرورش لوبیا می‌تواند نقش مؤثری در کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمک به تأمین متعادل مواد مغذی داشته باشد. واکنش ارقام نیز به عوامل زراعی مختلف متفاوت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی برخی واکنش‌های بیوشیمیایی و عملکرد دو رقم لوبیا قرمز در پاسخ به ترکیب کود دامی و اوره به‌همراه زئولیت انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایشی به‌صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط اقلیمی شهرستان ازنا در استان لرستان در بهار 1395 و 1396 اجرا شد. عامل‌ها شامل دو رقم لوبیا قرمز گلی (رونده و رشد نامحدود) و اختر (ایستاده و رشد محدود)، پنج نسبت کود دامی و شیمیایی (0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 درصد کود دامی:اوره) و چهار سطح زئولیت (عدم مصرف زئولیت و مصرف 3، 6 و 9 تن در هکتار) بود. بر اساس آزمون خاک، مقدار 100 کیلوگرم درهکتار نیتروژن از منبع کود اوره و 20 تن در هکتار کود دامی (کود گوسفندی پوسیده) مصرف شد.یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه در هر دو رقم گلی (به‌ترتیب7/79 و 5/9 سانتی‌متر، 8/37 دانه، 4/38 گرم و 2341 کیلوگرم در هکتار) و اختر (به‌ترتیب4/70 و 3/7 سانتی‌متر، 3/44 دانه، 4/52 گرم و 2630 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 50:50 دامی:شیمیایی و شش تن در هکتار زئولیت بدست آمد. از طرفی، در رقم گلی، بیشترین کاتالاز اندام هوایی (72/2 OD میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از تیمار 0:100 دامی:شیمیایی و عدم مصرف زئولیت حاصل شد؛ در حالی‌که در رقم اختر، بیشترین کاتالاز اندام هوایی (12/2 OD میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از تیمار 100:0 دامی:شیمیایی و سه تن در هکتار زئولیت بدست آمد. در سال اول، بیشترین کربوهیدرات‌های محلول (07/8 میلی گرم بر گرم) و پراکسیداز اندام هوایی (03/3 واحد میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از رقم گلی در تیمار 0:100 دامی:شیمیایی و بیشترین عملکرد پروتئین (526 کیلوگرم در هکتار) از رقم اختر در تیمار 75:25 دامی:شیمیایی به‌دست آمد، اما در سال دوم، بیشترین کربوهیدرات‌های محلول (65/8 میلی گرم بر گرم) از رقم اختر در تیمار 0:100 دامی:شیمیایی، بیشترین پراکسیداز اندام هوایی (33/3 واحد میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از رقم گلی در تیمار 25:75 دامی:شیمیایی و بیشترین عملکرد پروتئین (611 کیلوگرم در هکتار) از رقم اختر در تیمار 50:50 دامی:شیمیایی حاصل شد. در سال‌های اول و دوم، بیشترین شاخص برداشت (به‌ترتیب 5/41% و 7/43%) از رقم اختر در تیمار 50:50 دامی:شیمیایی حاصل شد.نتیجه‌گیری: در مجموع رقم اختر با استفاده از کود 50:50 دامی: شیمیایی و شش تن در هکتار زئولیت برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه و پروتئین توصیه می‌شود.