جستجوی عوامل مهارکننده استیل کولین استراز در عصاره صمغ کندُر (Boswellia thurifera Roxb.) تهیه شده با حلّال‏های مختلف

Abstract

سابقه و هدف: بیماری آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده و تحلیل برنده‏ مغز بوده که باعث مختل ‏شدن فکر و حافظه می‏شود. پیامدهای اصلی آلزایمر شامل کاهش عملکرد‏های شناختی و اختلالات زبانی است. یکی از دلایلی که موجب آلزایمر می‏شود، کاهش سطح انتقال دهنده‏ عصبی استیل کولین در مغز است که بخشی از آن به دلیل فعالیت بالاتر استیل کولین استراز است، آنزیمی که مسئول تخریب آن است. بسیاری از مهارکننده‏های استیل کولین استراز، چه طبیعی و چه مصنوعی، در طول سال‌ها برای مقابله با پیشرفت بیماری ساخته و استفاده شده‏اند. ازاین‌رو، مهارکننده‏های استیل کولین استراز، گزینه مناسبی برای درمان این بیماری هستند. امروزه دستیابی به داروهایی مؤثرتر با عوارض جانبی کمتر با منشأ گیاهی از هدف‏های پژوهشگران می‏باشد. یکی از مهمترین فرآورده‏های گیاهی که در طب سنتی ایران برای تقویت یادگیری و حافظه بکار می‏رود صمغ گیاه کندر (Boswellia thurifera Roxb.) است. نوع حلّال بر کیفیت ترکیبات استخراج شده بسیار مؤثر است، ازاین‌رو بررسی تأثیر نوع حلّال استخراج، بر میزان خاصیت مهارکنندگی آنزیم استیل کولین استراز، توسط عصاره‏ صمغ کندر هدف این پژوهش بود.مواد و روش‏ها: حلّال‏های اتانول، متانول، اتر، اتیل استات، استون و هگزان برای استخراج عصاره‏ صمغ کندر به روش خیساندن و با استفاده از دستگاه روتاری اواپوراتور انتخاب شدند. عصاره‏های حاصل به منظور بررسی فعالیت مهاری آنزیم استیل کولین استراز و سنجش محتوی فنل و فلاونوئید مورد استفاده قرار گرفتند. برای سنجش اثر مهاری عصاره‌ها از روش المن با رویکرد میکروپلیت اسپکتروفوتومتری استفاده شد. از غلظت‏های مختلف عصاره برای تعیین درصد مهار و محاسبه‏ مقدار IC50 استفاده شد و تمام سنجش‏ها در 3 تکرار انجام گردید. عصاره‌های با اثر مهارکنندگی بالاتر از نظر سینتیک مهارآنزیمی بررسی شدند. مقدار ترکیبات فنول تام عصاره‏های مختلف بدست آمده از کندر براساس مقدار جذب حاصل واکنش عصاره‏ها با معرف فولین سیوکالچیو و بر مبنای مقایسه‏ آنها با منحنی استاندارد اسید گالیک محاسبه شد. مقدار فلاونوئید تام از عصاره‏های مختلف گیاه کندر بر مبنای رنگ‏سنجی آلومینیوم‏کلراید انجام شد. سپس با قراردادن میزان جذب عصاره‏های مختلف در معادله‏ خط منحنی استاندارد محلول کوئرستین مقدار فلاونوئید تام محاسبه شد.نتایج: عصاره‏ اتانولی صمغ کندر با کمترین مقدار IC50 ( mg.mL-11.93)، بیشترین اثر مهارکنندگی بر روی فعالیت آنزیمی استیل کولین استراز و عصاره متانولی صمغ کندر با بیشترین مقدار IC50 (mg.mL-1 42.01) کمترین اثر مهارکنندگی بر روی فعالیت آنزیمی استیل کولین استراز را از خود نشان دادند. سایر حلّال‌ها براساس افزایش مقدار IC50 (هگزان< اتیل استات< اتر< استون) در میان این دو جای گرفتند. مطابق نتایج مطالعات سنتیک مهار آنزیم، عصاره‏ استونی کندر الگوی مهار رقابتی، عصاره هگزانی کندر الگوی مهار غیر رقابتی و عصاره‏ اتانولی، اتیل‏استاتی، متانولی و اتری کندر الگوی مهار مرکب از خود نشان دادند. عصاره‏ اتانولی حاوی بیشترین مقدار فنل تام بود (μg.mL-14.36)، اما مقدار فلاونوئید تام آن با سایر عصاره‏ها تفاوت چندانی نداشت.نتیجه‌گیری: نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می‏دهد که عصاره‏ اتانولی بدست آمده از صمغ کندر به‌طور قابل توجهی دارای اثرهای مهاری بر روی فعالیت آنزیم استیل کولین استراز است. در عین حال، عصاره‏ اتانلی دارای بیشترین مقدار فنل تام است. بنابراین اتانل قادر به استخراج عوامل مهارکننده‏ آنزیم استیل کولین استراز موجود در صمغ کندر با ماهیت فنلی احتمالی است. تلاش برای جداسازی عوامل فنلی ذکرشده می‏تواند موضوع مناسبی برای پژوهش‏های آینده با هدف دستیابی به مهارکننده‏های دارای کاربردهای دارویی باشد.