نقش اشراف در عزل و نصب پادشاهان اشکانی (از برآمدن اشکانیان تا پایان پادشاهی اردوان دوم)

Abstract

چکیده<br /> در دورة اشکانیان، اشراف و بزرگان از ارکان اصلی دستگاه پادشاهی بودند. آنها امتیازهای ویژه‌ای در دربار داشتند و عضو شورای بزرگان یا انجمن‌های سلطنتی بودند که گهگاه به گزینش یا خلع پادشاهان می‌پرداختند. اگرچه در سال‌های آغاز شاهنشاهی اشکانی، پادشاهان از حمایت و همکاری اشراف و بزرگان برخوردار بودند و قدرت شاهنشاه به مراتب بر قدرت اشراف و بلندپایگان برتری داشت، اما با گسترش قلمرو اشکانیان و با گشوده شدن سرزمین‌های تازه، اشراف قدرت بیشتری کسب کردند. افزایش قدرت اشراف باعث شد که در دوران گسیختگی دستگاه پادشاهی، ردپای آنها در برخی شاه‌گزینی‌ها و یا عزل پادشاهان اشکانی دیده شود. سوال اصلی در پژوهش این است که اشراف و بزرگان اشکانی از آغاز فرمانروایی اشکانیان (247 پ. م.) تا پایان پادشاهی اردوان دوم (10/11- 38 م.) چه نقشی در عزل و نصب پادشاهان داشته‌اند؟ این جستار نشان می‌دهد در این برهه از تاریخ اشکانیان، هنگامی که پادشاه نیرومندی بر تخت سلطنت تکیه می‌زد، گزینش ولیعهد به‌دست خود او انجام می‌گرفت اما در دورة ناتوانی و ضعف دستگاه پادشاهی، زمینه برای مداخلة اشراف و انجمن‌های مشورتی در انتخاب یا عزل پادشاه فراهم می‌آمد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و به‌دستاویز منابع گوناگون به بررسی و تحلیل نقش بزرگان و اشراف در شاه‌گزینی پادشاهان اشکانی از آغاز تا مرگ اردوان دوم پرداخته خواهد شد.<br /> کلید واژه‌ها: اشکانیان، خاندان‌های نژاده، اشراف و بزرگان، عزل و نصب پادشاهان.