فراتحلیل مطالعات ناظر به برساخت اجتماعی بدن در جامعه ایرانی (مورد کاوش: مقالات علمی‌پژوهشی داخلی 1395-1386)

Abstract

<span lang="FA">مطالعه بازنمایی اجتماعی و زیبایی­شناسنانه بدن در حوزه عمومی از رایج­ترین دستورکارهای پژوهشی دهه اخیر در ایران بوده است. پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت فراتحلیل پژوهش­های ناظر به ساخت اجتماعی بدن را با به­منظور رسیدن به تصویری نسبتاً جامع از آورده­ها و چالش­های مطالعاتی آشکار می­سازد. هدف مطالعه، شناسایی و سنخ­بندی متغیرهای معطوف به ساخت اجتماعی بدن در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی مطالعه این است که در پژوهش­های داخلی 1395-1386 پدیده مدیریت بدن در نسبت با چه متغیرهایی مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته است؟ فراتحلیلِ 29 مقاله پژوهشی منتخب نشان می­دهد بدن­های طبیعی­زیست­شناختی کنش­گران اجتماعی متأثر از 48 متغیر در چهار سنخ اجتماعی، فرهنگی، زمینه­ای و روان­شناختی، به نوعی مصنوع اجتماعی فرهنگی بدل شده­اند. متغیرهای اجتماعی در 8/57% موارد بیشترین فراوانی، و متغیرهای فرهنگی در 2/27% موارد کمترین فراوانی را دارا هستند؛ در 2/78% پژوهش­ها، متغیرهای روان­شناختی توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده­اند؛ بدین­سان، متغیرهای اجتماعی، و روان­شناختی، بیشترین اهمیت، و متغیرهای زمینه­ای و فرهنگی اهمیت کمتری نزد نویسندگان پژوهش­های مرور­شده داشته­اند. فقدان راهکار اجرایی در 2/78% مطالعات و امتناع پژوهش­گران داخلی از مطالعه چگونگی برساخته­شدن اجتماعی بدن از منظر نسبت­گزینی آن با ابعاد مختلف گفتمان مسلط دینی و سیاسی محوری­ترین وجه مغفول در پژوهش­های فراتحلیل­شده است.</span>