بررسی پیکره‌بنیاد واژگان و طبقه‌بندی کلاسیک مضامین اصلی شعر کودک دهه‌ی نود هجری شمسی

Abstract

بررسی پیکره‌بنیاد واژگان و طبقه‌بندی کلاسیک مضامین اصلی شعر کودک دهه‌ی نود هجری شمسی چکیده پیکره و بررسی‌های پیکره‌ای امروزه نقش مهمی را در مطالعات ادبی ایفا می‌کنند. پیکره و نرم‌افزارهای پیکره‌ای علاوه بر فراهم‌نمودن بررسی‌های چندجانبه‌ در یک زبان، امکان تحلیل‌های کمی و کیفی را میسر ساخته و سرعت و دقت پژوهشگران را به شیوه‌های شمی موجود در گذشته نیز افزایش داده‌اند. در زبان فارسی تاکنون پیکره‌ای از کتاب‌های شعر کودک ساخته نشده ‌است و بیشتر مطالعات شعری در حجم کم و پژوهش‌ها با روش‌هایی غیر از روش‌های پیکره‌بنیاد صورت‌گرفته است. این پژوهش به بررسی پیکره‌بنیاد واژگان پرکاربرد و کم‌کاربرد شعر کودک در دهه‌ی ۹۰ هجری شمسی، چاپ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و همچنین دسته‌بندی کلاسیک واژگان و مضامین اصلی اشعار پرداخته است. این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار انتکانک (2019)، به تحلیل واژگان در پیکره‌ای متشکل از ۶۲ کتاب شعر کودک حاوی ۳۸۰۰۰ واژه در سه گروه سنی «الف» ، «ب» و «الف-ب» پرداخته‌ ‌است. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که تنوع موضوعی واژگان در گروه سنی «الف» بیش از دو گروه دیگر است و گروه سنی «الف-ب» از تنوع موضوعی بیشتری نسبت‌به گروه سنی «ب» برخوردار است. همچنین مضامین آموزشی در گروه سنی «الف» و مضامین اجتماعی‌‌‌اخلاقی در گروه سنی ب، از جایگاه بالاتری نسبت‌به دیگر مضامین شعری قرار دارند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که از واژگان مربوط به طبیعت با فراوانی21.90%، اعداد با 15.32%، خانواده با 13.68% و مکان با 12.52% استفاده شده است که بیشتر این واژگان کلمات ابتدایی، ساده‌ و ملموسی هستند که کودک از بدو تولد با آن‌ها در ارتباط بوده ‌است. مضامین طیبعت‌گرایی و سرگرم‌کننده نیز از پرکاربردترین محتواهای شعری در دهه‌ی ۹۰ هستند. در کل شاعران به استفاده از واژگان ساده، ملموس و متناسب با سن کودک که از بار معنایی مثبت و شاد برخوردار هستند، علاقه‌ی بیشتری نشان‌ داده‌اند.